A
A.I.D "Agency for International
Developement"için kısaltma.ABD Uluslar arası Kalkınma Ajansı.
ABD hükümetinin özellikle savaş,iç savaş,salgın hastalık,kıtlık
v.b.gibi olağanüstü olaylardan zarar gören ülkelere yaptığı yardımları
düzenleyen kuruluş.
A.T.A "American Truckers
Association"için kısaltma.Amerika Kamyoncular Birliği.
AAR "Against All Risks"için
kısaltma.Sigorta poliçelerinde "Bütün Riskler Dahil"maddesi
için kullanılır.
A.A.R "Association of
American Railroads"için kullanılan kısaltma.Amerika Kıtası
Demiryolu Birliği.
ABAFT Gemiler için kıça doğru,kıç
tarafta,kıç tarafında.Geminin kıçı ile ortası arasında bir yer.
ABANDON Yükleyici yada alıcının
mallarını bırakması,tek etmesi.
ABATEMENT Mala zarar gelmesi
ya da tarife üzerinde fiyatlandırma halinde fatura üzerinden izin
verilen indirim.
ABI "Automated Broker
Interface"için kısaltma.ABD Gümrüğü'nde acentelerin ithalat
işlemlerini gerçekleştirebildiği EDI sistemi.
ABOARD Yükün taşıma vasıtasının
üstüne konması,yükün vasıta üstünde olması.
ABSORPTION Bir taşıyıcının
başka bir taşıyıcının masraflarını yükleyiciye/göndericiye aksettirmeden
üstlenmesi.
ACCEPTANCE Keşidenin/ödemeyi
yapacak olanın kabul ettiği ve vadesi geldiğinde koşulsuz olarak
ödemekle yükümlü olduğu vadeli draft veya ödeme çeki.Kabaca,belirlenen
şartlarda malın satın alınması anlaşmasıdır.
ACCESSORIAL CHARGES Taşıma
kaplarının kirası,döviz kuru ve teslim masrafları gibi temel tarifeye
eklenen masraflar.
ACQUIESCENCE Bir konşimento
gönderici/yükleyici tarafından protesto edilmeden kabul edilir
veya imzalanırsa,gönderici sessiz kalarak anlaşma şartlarını kabul
etmiş sayılacağına dair ifade.
ACQUITTANCE Yük üzerindeki
iddialardan vazgeçtiğini gösterir belge.
A.C.S. "Automated Commercial
Systems"için kısaltma.ABD Gümrüklerinin EDI BILGE sistemi.
ACT OF GOD Doğal afet.
AD VALOREM Daha çok vergi
sistemlerinde kullanılan"Değere Göre" anlamına gelen
Latince terim.
ADMINISTRATIVE LAW JUDGE ABD'de
"İdari Yargıç"
ADMIRALITY ABD'de "Bahriye
Mahkemesi".İngiltere'de Deniz Kuvvetleri Kumandanlığı.
ADVANCE 1.Peşin avans 2.Daha
önce rezervasyonu yapılmış kısa süre içinde hareket edecek olan
gemiyi taşımak.
ADVANCED CHARGES Nihai olarak
gönderici/yükleyici veya alıcı/konsiyeden tahsil edilecek olan
ve bir taşıyıcıdan diğerine aktarılan taşımacılık ücreti.
ADVENTURE Göndericinin/yükleyicinin
tüm riskleri üzerine aldığı yükleme.
ADVICE OF SHIPMENT Yükleme
talimatı.Yerli ya da yabancı alıcının yükün ambalajlanması,rota
tayini vb. konulara ilişkin gönderdiği not. Faturanın bir kopyası
ve istenildiği takdirde konşimentonun bir kopyası bu talimata
eklenir.
ADVISING BANK Ticari bir işte
tacirin nam ve hesabına kredi ilişkisini başlatan banka.
AFFREIGHTMENT, CONTRACT OF
Yük yeri rezervasyon kontratı.Bir denizyolu taşıyıcısının bir
ihracatçı veya ithalatçıya belirli zamanda belirli tarifede gemisinde
kargo yeri sağlama garantisi veren kontrat.
AFT Gemi,uçak gibi araçların
arka kısmı.
AGENCY TARIFF Acente Tarifesi.Bir
acentenin birçok taşıyıcı adına yayınladığı tarife.
AGENT Acente.Bir sözleşme
veya vekalete dayanarak başkası ya da bir firma adına sözleşme
düzenlemeye ve hareket etmeye yetki almış kişi yada kurum.
AGGREGATE SHIPMENT Farklı
satıcılardan tek bir alıcı/konsiyeye gönderilecek yükün bir araya
getirilip konsolide edilerek tek bir yük halinde taşınması.
AGREED WEIHGT Taşıyıcı ile
gönderici arasında yükün mutabık kalınan ağırlık yada tonajı.
AIRWAY BILL Hava Konşimentosu.Gönderici
ile hava taşıyıcı arasında ciro edilemez formda hazırlanan taşıma
senedi.
ALL IN Her şey dahil fiyat.Çıkıştan
varışa tüm masrafları kapsayan anlaşma.
ALONGSIDE Geminin yan tarafı,borda."Alongside"
kayıtlı şekilde teslim edilen mallar limanda yüklemeye uygun biçimde
bordaya konur.
ALTERNATIVE RATES Alternatif
navlunlar.
AMBIENT TEMPERATURE Çevre
ısısı.Bir konteynır için çevre ısısı atmosfer sıcaklığıdır.
AMERICAN BUREAU OF SHIPPING
Amerikan Denizcilik Bürosu.Amerikan gemilerinin seyrüsefere uygunluğunu
tescil eden kuruluş.
AMS "Automated Manifest
System" için kısaltma.ABD Gümrüğü'nün "Otomatik Özet
Beyan Sistemi".
ANTI-DUMPING DUTY Anti-damping
vergisi.İthal malların satışını özendirmemek ve bu malların yerli
mallara ikame edilmesini teşvik etmek için konulan vergi.
ANY QUANTITY (A.Q.) Belirlenen
navlunun,mal miktarına bağlı olmadan uygulanacağını belirten ifade.
APPARENT GOOD ORDER Harici
muayenede malın zarar görmediğinin tespiti.
APPRAISEMENT Eşyanın gümrük
kıymetinin tespiti.Gümrük yetkilileri tarafından ithal edilen
malın vergilendirilecek değerinin belirlenmesi.
APPRAISER'S STORES İthal edilen
malların gümrük kıymetinin tespiti için numunelerin alındığı,incelendiği,ölçüldüğü
gümrük deposu.
ARBITRARY Sabit fiyatın üstüne
keyfi,ihtiyari fiyat koymak.
ARRIVAL NOTICE Varış İhbarnamesi.Taşıyıcı
tarafından malın konşimentoda belirtilen noktaya ulaştığında alıcı/konsiyeye
veya acentesine gönderdiği nota.
ASC X12 "American Standards
Committee x12" için kısaltma.Amerikan Standartları Komitesi.ABD'de
elektronik veri değişimi standartlarını belirlemekle yükümlü kuruluş.
ASSIGNMENT Konşimento yada
kıymetli evrakı tahsis etme.Mülkiyet veya sair bir hak tesisi
için kıymetli evrakın devri.Emre yazılı senetlerde (konşimentolarda)
ciro;nama yazılı senetlerde yazılı bir devir beyanı.
ASTERN Tornistan.
ATA CARNET ATA KARNESİ.Fransızca
"Admission Temporaire" ve İngilizce "Temporary
Admission" ifadelerinin birleştirilmesiyle oluşturulan terim.Fuar,sergi,ticari
numune ve profesyonel ekipmanın sistemi kabul eden ülke topraklarını
belirli bir süre için gümrüksüz giriş çıkışını sağlayan,ilgili
ticaret odaları tarafından düzenlenen belge.
ATDNSHINC "Any Time,Daytime;Night,Sundays
and Holidays Included" için kısaltma.Her zaman;gece,gündüz,pazarları
ve tatiller dahil.
ATWARTSHIPS Geminin enine
çapraz yönü.
AVOIRDUPOIS POUNDS 0.4535924277
kilogram eşitinde yük ağırlık birimi.
AWWL "Always Within Institute
Warranties Limits" için kısaltma. "Her zaman Garanti
Limitleri İçinde" anlamında sigortacılık deyimi.
B
B/L "Bill of Lading"
için kısaltma.Konşimento.Konşimentolar,üzerinde yazılı şartlara
paralel olarak; "Negotiable/Straight (Non-Negociable)","Clean/Dirty
(Unclean)", "Master/House", "Services/Express",
"Received/Open/Shipped" gibi adlandırmalara sahip olabilmektedir.
Konşimento çeşitleri : 1."Ocean/Marine B/L": Limandan
limana yapılan taşımayı içeren konşimentodur ve taşıyıcı,kaptan
veya acente tarafından imzalanır.Kara,demiryolu vb. iç taşımaları
içermez. 2. "Combined B/L" : Kargonun kara,deniz ve
hava kombinasyonları ile taşınması söz konusu olduğunda tanzim
edilen konşimento çeşididir. 3. "Through B/L" : Kargonun
birden fazla deniz aracı ile taşınması söz konusu olduğunda düzenlenen
konşimentodur.
BACK HAUL Geri dönüş.Geri
dönüş yükü.
BAF "Bunker Adjusment
Factor" için kısaltma.Akaryakıt Ayarlama Faktörü.Deniz hat
işletmecilerini dalgalanan akaryakıt fiyatlarından korumak için
kullanılır."FAF-Fuel Adjusment Factor" olarak da geçer.
BALLOON FREIGHT Hafif ve hacimli
yük.
BANK GUARANTIEE Banka garantisi.Bankanın
taşıyıcıya orijinal konşimentonun kaybolması ya da yanlış yere
gitmesi halinde verdiği garanti.
BARGE CARRIERS Mavna taşıyıcısı.Mavnalı
taşımak için tasarlanan gemi.
BARRATRY Gemi kaptanı veya
diğer gemi yönetiminin,gemi sahibinin rızası ve amaçları dışında
gerçekleştirdikleri yasadışı davranışlar veya yolsuzluklar için
kullanılan terim.Zarara yol açacak ihmal ve diğer yolsuzluklar
da bu kapsama girer.
BARREL (BBL) Varil.60 'F'de
42 galon sıvıyı taşıyabilen kap.
BASE RATE Ana navlun.Ek masrafları
haricindeki temel tarifede belirlenen taşımacılık ücreti.
BB 1."Ballast Bonus"
için kısaltma.Geminin bir önceki seferindeki tahliye limanı ile
bir sonraki seferindeki yükleme limanı arasında ana navlun hesabında
önemsiz görülmeyecek kadar bir boş gidiş mesafesi ve maliyeti
olması halinde,bu boş gidiş maliyetini karşılamak için alınan
ücrettir. 2."Bare Boat" için kısaltma.Çıplak gemi kiralama.
3."Bar-Bound" için kısaltma.Tahıl ticaretinde "River
Plate" sağlık koşulu.
BCO "Beneficial Cargo
Owner" için kısaltma.Yararlanan yük sahibi.Varış yerinde
malı teslim alan,malın taşınmasında üçüncü kişi olarak hareket
etmeyen ve kayıtlarda ithalatçı olarak belirtilen kişi.
BEAM Geminin genişliği.
BELT LINE Ticari bölgede hizmet
veren değişimli ray sistemi.
BENEFICIARY Lehdar.Ödeme almaya
yetkili kılınan şahıs veya firma.
BERTH TERMS Yükleme ve boşaltma
şartı.Geminin yükleme aldığı rıhtımdan boşaltma yapacağı rıhtıma
kadar masrafları kapsayan şartlar."Yanaşma Şartı" olarak
da geçer.
BILETERAL Karşılıklı.Tarafların
karşılıklı rızasını gösteren kontrat terimi.
BILL OF EXCHANGE Senet,poliçe,konşimento
gibi ödeme araçları.
BILL OF LADING Konşimento.Mal,hammadde
ve eşyanın taşınmasında kullanılan çok yönlü kullanımı olan temel
ve kıymetli evrak.Konşimento navlunu,taşınan malların özelliklerini,rotayı
ve yük üzerindeki mülkiyet hakkı olan tarafları belirler.
BILL OF SALE Yükün mülkiyetini
bir ödeme veya borçlanma karşılığında devreden vesika.
BILL OF PARTY Hizmet karşılığında
ödeme yapmakla mükellef kılınan müşteri.
BILLED WEIGHT Faturalandırılmış
ağırlık.Konşimentoda belirtilen yükün ağırlığı.
BLANKET BOND Birkaç kişi,mal
ve eşyayı kapsayan tahvil.
BLANKET RATE Tek bir yüklemedeki
değişik mal kalemlerine uygulanabilir taşıma ücreti/tarifesi.
BLANKET WAYBILL Birden fazla
seferle taşınan yük için düzenlenen konşimento.
BLIND SHIPMENT Konşimentoda
alıcısı veya gönderici belirtilmeden yapılan yükleme.
BLOCK STOWAGE İstem dışı oynamaları
önleyecek biçimde yapılan yük istifi
BLOCKED TRAINS Blok tren.Farklı
istasyonlarda durup vagon eklenip çıkartılmadan,tek bir varış
noktasına çok sayıda vagonu taşıyan yük treni.
BLOCKING OR BRACING Yüklerin
sabitlenmesi için yanlarına konan ağaç yada metal destekler.
BLS (BALES) Balya.
BOARD Borda.Araca erişim sağlama.
BOARD FEET 12 inç genişliğinde
1 feet uzunluğunda yük ölçüsü.
BOBTAIL Treylersiz bir çekicinin
karayolunda seyretmesi.
BOGIE Konteynerin altına monte
edilen tekerlek sistemi.
BOLSTER Şasiye monte edilen
Konteynerin güvenliğini sağlayan parça.
BOND PORT Giriş gümrük limanı.
BONDED FREIGHT Gümrüklü yük.
BONDED WAREHOUSE Gümrüklü
depo.Gümrük yetkilileri tarafından gümrük işlemlerinin tamamlanıncaya
kadar malın depolanmasına izin verdiği antrepo.
BOOKING Rezervasyon.
BOOKING NUMBER Rezervasyon
numarası.
BOTTOM SIDE RAILS Konteynerin
tabanındaki uzunluksal yapı elemanları.
BOTTOM-AIR DELIVERY Sıcaklık
kontrollü konteynerde hava sirkülasyonunu sağlayan düzenek.
BOW Geminin önü.
BOXCAR Kapalı demiryolu yük
aracı.
BREAK BULK Dökme yük.
BRIDGE POINT Ön taşıma noktası.Bir
limandan başka limana taşınan yükün toplandığı kara noktası.
BRIDGE PORT Ön taşıma limanı.Bir
gemiyle taşınan yükün toplanarak konteynere yüklendiği ve yeniden
taşınmak üzere başka bir limana aktarıldığı liman.
BROKEN STOWAGE Yüklenen kargonun
cins ve özelliğinden ya da yerleştirilmesindeki planlama hatasından
dolayı kullanılamayan alan.
BROKER Komisyoncu.Bir yükü
taşımaya hazırlanan ve yükün taşınmasından bir komisyon elde eden
kişi.
BROKERAGE Komisyonculuk.
BULK CARGO Dökme yük.Maden
cevheri,kömür,kum vb. gibi,paketlenmemiş veya konteynere konmamış,üzeri
işaretlenmemiş yük.
BULK CARRIERS Dökme yük taşıyıcısı.Hububat,gübre,maden
filizi ve petrol gibi dökme malları taşımak için inşa edilmiş
bütün gemiler.
BULK-FREIGHT CONTANIER Dökme
yükler için bir boşaltma kapağı olarak olan konteyner.
BULKHEAD Ayraç. Konteyner,vagon
vb. taşıma kaplarında malların birbirinden ayrı taşınmasına yarayan
separatör.
BULL RINGS Taşınan malı sağlamlaştırmak
ve kaymasının engellemek için konteynerin tabanına yerleştirilen
parçalar.
BUNKER CHARGE Yakıt ayarlama
faktörü. bkz.BAF
BUNKERS Gemi yakıtı.
C
C&F "Cost and Freight"
için kısaltma.Kargo satış terimi olarak "Navlun ve Maliyet".
Satıcının malın maliyetini ve varış limanına kadar taşıma masraflarını
üstlendiği satış türü.INCOTERMS terimlerini belirleyen Milletlerarası
Ticaret Odası (ICC) 1 Temmuz 1990 tarihinde bu satış terimini
"CFR" olarak değiştirmiştir.
CABOTAGE Kabotaj.Aynı ülkenin
limanları arasındaki deniz ve suyolu taşımacılığına verilen ad.Türkiye
dahil birçok ülke kıyı taşımacılığını belli bayraklı gemiler tarafında
yürütülmesi için kanuni kısıtlamalara gitmiştir.
CAF "Currency Adjustment
Factor" için kısaltma.Döviz ayarlama faktörü.Deniz hat işletmecilerini
dalgalanan akaryakıt fiyatlarından korumak için kullanılır.
CAPTAIN'S PROTEST Kötü hava
veya benzeri koşullar nedeniyle kaptan tarafından tutulan zabıt.İlk
limanda tescil ettirilir.Genellikle yolculuk sırasında kargonun
uğradığı zararlardan ötürü gemi sahibi veya işletmecisini sorumluluktan
korumak için düzenlenir."Sea Protest" olarak da bilinir.
CAR POOLING Taşıyıcının ve
taşıtıcının merkezi bir otorite aracılığıyla özel kişilere ait
kara/demiryolu taşıma aracını kullanması.
CAR SEAL Araç mührü.Konteyner,vagon
vb. taşıma kaplarının kapılarına konulan metal veya kuşun mühür.Mühür
genellikle kayıt için numaralandırılır.
CARFLOAT Limanlarda yük aktarımı
için kullanılan raylı sistem.
CARGO Yük.
CARGO MANIFEST Yük Manifestosu/Özet
Beyanı.Belirli bir seferde taşınan yükün göndericisi ve alıcısı
ile eşyanın cinsi ve miktarını gösteren liste.
CARGO NOS "Cargo Not
Otherwise Specified" için kısaltma.Yük taşıma tarifelerinde
belirtilen mal kalemleri arasında belirtilmeyen yükler için uygulanabilir
tarife ücreti.
CARGO PREFERENCE Ülke araçlarıyla
taşınması gereken yük.Genellikle kamuya ait mallar bu kapsama
girer.
CARGO TONNAGE Yük tonajı.Malın
tarifeye tabi tutulan ağırlığı.
CARLOAD RATE Araç yükü fiyatı.
CARNET Karne.Bir malın uluslar
arası sınırları geçmesi için gümrük tarafından düzenlenen evrak.
CARRIER Taşıyıcı.Bir taşıma
kontratı gereği taşımanın kara,hava,deniz,demiryolu,iç suyolu
veya kombine olarak gerçekleştirilmesi sorumluluğunu üstlenen
kişi yada kuruluş.
CARRIER CERTIFICATE Taşıyıcı
Sertifikası.Gümrüklerden malı çekmek için gümrük yetkilileri tarafından
taşıyıcıdan istenen vesika.
CARTAGE İç taşıma.Aynı ülkenin
şehirleri arasında yapılan karayolu veya demiryolu taşıması.
CARTMENT Gümrüklü taşıma evrakı.Aynı
gümrüğün yetki sahasıda gümrük kontrolünde bir yerden (gümrüklü
antrepodan) bir diğerine taşıma yapmak için verilen belge.
CASH AGAINST DOCUMENT'S(CAD)
Evrak karşılığı ödeme.Alıcının satıcı adına hareket eden acenteye
mal evrakını teslimine karşılık yaptığı nakit ödeme.
CASH IN ADVANCE (CIA) Ön ödeme.Alıcının
satıcıya malın yüklenmesi için yaptığı ön ödeme.Genellikle sipariş
üzerine yapılan makine ve aksamı için bu yola başvurulur.
CASH WITH ORDER (CWO) Sipariş
verildiğinde ödeme.
CBM "Cubic Meter"
için kısaltma.CM olarak da kısaltılır.Metreküp.
CE (CONSUMPTION ENTRY) ABD'ye
ithal edilen malların deklarasyonu için kullanılan evrak.
CELLS Hücre sistemi.Konteyner
gemilerinde konteynerlerin üst üste konduğu istiflenme biçimi.
CENTER OF GRAVITY Taşıma araçların
yada konteynerin ağırlık merkezi.
CERTIFICATE Şahadetname,sertifika.Gümrük
veya diğer sorumlu kurumun taşıyıcıya tanıdığı izni gösteren belge.
CERTIFICATE OF ORIGIN Menşe
şahadetnamesi.Uluslararası ticarette malın çıkış ülkesini gösteren
belge.
CFR "Cost and Freight"
için kısaltma.Mal bedeli ve navlun.Varış limanı olarak belirtilmek
suretiyle malın belirtilen varış limanına kadar taşınması için
gerekli olan masrafları ve navlun ücretini satıcının ödemesi demektir.Ancak,bu
satış şeklinde malın kaybolma ya da zedelenme riski ve buna bağlı
olarak meydana gelen tüm masraflar,mallar yükleme limanından geminin
bordasına geçtikten sonra satıcıdan alıcıya geçer.CFR terimi,malların
ihraç işlemlerinin satıcı tarafından yapılmasını gerektirir.
CFS "Container Freight
Station" için kısaltma.Konteyner nakil istasyonu.Konteyner
yüklerinin boşaltılıp yeniden yüklendiği yer.Genellikle eksik
konteyner yüklerinin tamamlandığı,aynı alıcı/konsiyeye gidecek
yüklerin konsolidasyonun yapıldığı yer.
CHARTER PARTY Gemi kira kontratı.Sözleşmenin
süresi,navlun ücreti ve seferde uğranılacak limanlar gibi bilgileri
düzenler.
CHASSIS Şasi.Hareket halinde
konteyneri güvenlik altına alan tekerlekli ve konteyner kilitli
düzenek.
CHOCK Yükün devrilmesini engelleyen
metal ya da ağaç konstrüksiyon.
CI "Cost and Insurance"
için kısaltma."Maliyet ve sigorta". Malın maliyetini,deniz
sigortasını ve navlun dışındaki tüm taşıma ücretlerini kapsayan
satış anlaşması.
CIF "Cost,Insurance and
Freight" için kısaltma.Bu satış türünde satıcı CFR terimindeki
yükümlülüklere aynen sahiptir ama aynı zamanda taşıma boyunca
malların kaybolması ya da zedelenmesi riskine karşı denizcilik
sigortası sağlama zorunluluğu vardır.Satıcı,sigorta kontratı yapar
ve primini öder.CIF,satıcı tarafından ihraç çıkış işlemlerinin
yapılmasını gerektirir.
CIF&C "Cost,Insurance,Freight
& Commission" için kısaltma."Maliyet,sigorta,navlun
ve komisyon". Satıcının malın maliyeti,navlun ücreti ve taşıma
sigortasının yanı sıra komisyonları da karşıladığı satış anlaşmasıdır.
CIF&E "Cost,Insurance,Freight
& Exchange" için kısaltma."Maliyet,sigorta,navlun
ve kambiyo". Satıcının malın maliyeti,navlun ücreti ve taşıma
sigortasının yanı sıra kambiyo masraflarını da üstlendiği satış
anlaşmasıdır.
CIFCI "Cost,Insurance,Freight,Collection
And Interest" için kısaltma."Maliyet,sigorta,navlun,teslimat
ve faiz". Satıcının malın maliyeti,navlun ücreti ve taşıma
sigortasının yanı sıra teslimat ve faiz giderlerini de üstlendiği
satış anlaşmasıdır.
CIP "Carriage and Insurance
Paid to" için kısaltma.Satıcının CPT altında aynı yükümlülüklere
sahip olduğu anlamına gelen satış terimidir.Ancak bunlara ek olarak
malların taşınma riskine karşı alıcıya yük sigortası sağlamasını
gerektirir.Satıcı sigorta kontratı yapar ve primini öder.Satıcı
ayrıca alıcıya CIP teriminde sadece en düşük seviyede sigorta
kapsamını sağlamakla yükümlüdür.CIP;satıcı tarafından ihraç çıkışlı
işlemlerinin yapılmasını gerektirir.
CKD "Completely Knocked
Down" için kısaltma.Özel bir taşımaya tabi tutulacak tipteki
araç,ekipman ve cihazların parçalarına ayrılarak taşınması.
CL "Carload" ve
"Containerload" için kısaltma.Konteyner yükü.
CLAIM Taşıma sırasında zarar
gören veya eksik çıkan malların ödenmesi için taşıyıcıya yapılan
tazminat talebi.
CLASSIFICATION Sınıflandırma.Bir
konşimentoda ayrıntılı olarak belirtilen mal kalemlerini ortaya
koyan gümrük veya başka yetkili kurumlar tarafından geliştirilen
listeler.
CLASSIFICATION RATING Sınıflandırma
altına alınmış mal kalemlerine uygulanabilecek fiyatlandırma.
CLASSIFICATION YARD Yük treni
katarının oluşturulduğu alan.
CLAYTON ACT ABD'nin 1914 tarihli
fiyat ayrıcılığını yasadışı kılan anti-tekel yasası.
CLEAN BILL OF LADING Taşıyıcı
tarafından düzenlenen ve malın taşıyıcı tarafından teslim aldığında
zarar görmemiş ve eksiksiz olduğunu gösteren konşimento.Aksi bir
durum belirtilmediği sürece konşimento "cleaned" yani
"temiz" olarak kabul edilir.
CLEANING IN TRANSIT Malın
çıkış ile varış noktaları arasında bir yerde durdurularak temizlenmesi,ayıklanması
ve/veya yeniden ambalajlanması.
CLEARANCE 1.Gümrükleme 2.Aracın
köprü veya tünel gibi geçiş limitli yerlerden rahatlıkla geçebilecek
şekilde yüklenmesi.
CLEAT Yükün dayanıklılığını
arttırmak için içine monte edilen demir yada ahşap şeritler.
CLECAT Avrupa Forwarder,Gümrük
Acenteleri ve Lojistik Birliği.1958 yılında kurulmuş,Avrupa ülkelerinde
freight forwarder,gümrük acenteliği ve lojistik firmalarını temsil
eden dernek ve federasyonların üyesi bulunduğu,AB Komisyonu nezdinde
danışmanlık statüsüne sahip taşımacılık organizasyonu.
CLIP-ON İzole edilmiş konteynere
takılabilen soğutma ekipmanı.
COASTWISE Sahil boyunca yapılan
deniz taşımacılığı.
COD "Collect (cash) on
Delivery" için kısaltma.Teslimde ödemeli satış şekli.
COFC "Container On Flat
Car" için kısaltma.Demiryolu taşımacılığında "Düz vagonla
taşınan konteyner" anlamında kullanılan kısaltma.
COGSA "Carriage of Goods
by Sea Act" için kısaltma.ABD'de denizyolu taşımacılığında
taşıyıcının konşimentodan doğan sorumluluklarını düzenleyen 1936
tarihli kanun.
COLLECTING BANK Havale edilen
banka.Satıcının bankasının acentesi konumunda olan ve mal ve konşimento
üzerinde hiçbir sorumluluk üstlenmeyen banka.
COLLECTION Satıcı tarafından
kesilen,genellikle diğer taşıma evrakının eklendiği,ödemenin şekli
için talimatları içeren çek/draft.
COMBINATION EXPORT MANAGER
Birbirinin rakibi olmayan birden fazla üreticinin malını ihraç
eden firma.
COMBINATION PASSENGER AND CARGO SHIPS
Kombine yolcu ve kargo gemisi.13 veya daha fazla yolcu
kapasiteli gemilerdir.
COMBINATION RATE 2 ya da daha
fazla faktörden oluşan oran,ücret.
COMMERCIAL INVOICE Ticari
fatura.İhracatçıyla ithalatçı arasında tüm işlemlerin kaydedildiği,taşınan
mal için düzenlenen evraklara temel teşkil eden fatura.
COMMODITY Yük.Taşınan mal.
COMMODITY RATE Belirli yük
kalemleri için uygulanan taşıma ücretini gösteren basılı tarife.
COMMON CARRIER Taşıyıcı,nakliyeci.Basılı
tarifeler üzerinden mal taşımacılığı yapan kişi ya da firma.
COMMON LAW Örf ve adete dayanan,yazılı
olmayan hukuk.
CONCEALED DAMAGE Gizli hasar.İlk
tetkikinde veya malın ambalajı açılmadan fark edilemeyecek hasar.
CONFERENCE Aynı rotada hizmet
veren armatör ve gemi sahiplerinin kurduğu ortak kural ve tarifeleri
bulunan birlik.
CONFIRMED LETTER OF CREDIT
Teyitli kredi mektubu,Akreditif.Yabancı banka tarafından düzenlenen,yerel
banka tarafından onaylanan kredi mektubu.Teyitli kredi mektubuna
sahip ihracatçı,yabancı alıcı veya bankasının kusuru bulunsa bile
ödeme alma garantisine sahiptir.
CONFIRMING BANK Onaylayan/keşideci
banka.Bir başka bankanın kredi mektubunu teyit eden ve kredi mektubunda
belirtilen evrakın tesliminde ödeme yapmayı kabul eden banka.
CONNECTING CARRIER İki taşıyıcı
arasında bağlantı kuran taşıyıcı firma.
CONSIGNEE Alıcı,konsiye.Taşıma
evraklarında,taşınan malları teslim almakla yetkili kılınan kişi
yada firma.
CONSIGNEE MARK Alıcı sembolü.Tanımlama
için paketlerin üzerine konan,genellikle üçgen,daire,kare vb.
şekillerle boşaltma limanını belirten harflerin bulunduğu semboller.
CONSIGNMENT (1) Taşınmak üzere
bir aracının belirttiği yere gönderilen,ancak hala üreticinin
hak sahibi olduğu mal. (2) Malı alıcısına/konsinyeye ulaştırmak
için yüklemek.
CONSIGNOR Konşimentoda malın
göndericisi olarak belirtilen kişi.
CONSOLIDATION Aynı sevkıyata
gidecek farklı kaynaklardan yüklerin birleştirilmesi.
CONSOLIDATOR Konsolide eden,konsolidasyon
hizmeti veren kişi yada firma.
CONSTRUCTION DIFFERENTIAL SUBSIDY Yapım
ücret farkı sübvansiyonu.
CONSUL Konsolos.
CONSULAR DECLERATION Gönderilen
ülkenin konsolosu tarafından onaylanan yük detayları.
CONSULAR INVOICE Bazı ülkeler
tarafından istenen,bir konsolosluk yetkilisi tarafından imzalanan
belge.Genellikle malı ithal eden ülkenin gümrüğü tarafından malın
değeri,cinsi ve özelliklerinin tespiti için istenir.
CONSULAR VISA Gönderilen ülkenin
konsolosu tarafından evraklara eklenen imza yada mühür.
CONSUMPTION ENTRY (CE) ABD'ye
ithal edilen malların deklarasyonu.
CONTAINER Konteyner.Çeşitli
boy,genişlik ve yükseklikte,soğutmalı,havalandırmalı,üstü açık,dökme
yük için vb. tipleri bulunan;gemi,uçak,tren ve kamyonla taşınabilen
taşıma kabı.
CONTAINER BOOKING Konteyner
rezervasyonu.Konteyner taşımacılığı yapan gemi hatlarında konteyner
için yer rezervasyonu yaptırmak.
CONTAINER LOAD Konteyneri
doldurmaya yeterli yük.
CONTAINER MANIFEST Konteyner
manifestosu.Konteyner içindeki mal ve yükleme bilgilerini içeren
evrak.
CONTAINER POLL Firmalar arasında
konteynerlerin ortak kullanıma açılması sözleşmesi.
CONTAINER TERMINAL Konteyner
terminali.Dolu veya boş konteynerlerin istifleme,yükleme,boşaltma,tamir
ve bakımının yapıldığı kara,deniz,demiryolu bağlantıları bulunan
alan.
CONTAINER YARD (CY) Konteyner
alanı.Yüklü veya boş konteynerlerin elleçlendiği,yüklendiği,boşaltıldığı,depolandığı
alan.
CONTAINERIZABLE CARGO Konteynerde
boşluk bırakmayan ,yer kaybına yol açmayan ekonomik yük.
CONTAINERIZATION Değişik taşıma
modları için genel veya özel amaçlı kargonun konteynere yüklenmesi.
CONTRABAND Yasak kargo.
CONTRACT Sözleşme,kontrat.İki
yada daha fazla tarafın bir yükümlülüğü belirli bir değerde belirli
bir süre içinde yerine getirmek üzerinde vardıkları yasal yazılı
anlaşma.
CONTRACT CARRIER Sözleşmeli
taşıyıcı.Bir sözleşme dahilinde mal yada yolcu taşımacılığı yapan
kişi yada kuruluş.
CONTROLLED ATMOSPHERE Gazların
karışımını kontrol eden bilgisayar kontrollü taşımacılık sistemi.
CORNER POSTS Konteynerin köşelerinde
bulunan ve konteynerlerin taşıma aracının üzerine yerleştirilmesi
veya taşıma aracından alınmasını kolaylaştıran dikey çerçeveler.
CORRESPONDANT BANK Muhabir
banka.Yurtdışı bankanın işini idare eden yerel banka.
COST,INSURANCE AND FREIGHT (CIF)
Navlun,sigorta,maliyet. Bkz.CIF
COUNTERVAILING DUTY Yerel
ihracatı desteklemek için yabancı ithalatçıya uygulanan vergi.
CPT "Carriage Paid To"
için kısaltma.Taşıma ücreti ödenmiş olarak-varış yeri belirtilmek
suretiyle malların gidecek yere taşınması için nakliye ücretinin
satıcı tarafından ödenmesi anlamına gelir.Malların taşıyıcıya
aktarılmasından sonra mallarla ilgili kaybetme yada zedelenme
riski,ayrıca bu teslim işleminden sonra meydana gelebilecek her
türlü ek masraf alıcı tarafından ödenir.Eğer malların varış yerine
ulaştırılması için başka taşıyıcılar kullanılıyorsa,malların bunlardan
ilk taşıyıcıya aktarılmasıyla riskte bu taşımacıya geçer.CPT,satıcı
tarafından ihraç çıkış işlemlerinin yapılmasını gerektirir.
CROSS MEMBER Konteynerin altına
monte edilen,konteyneri sağlamlaştıran çapraz konstrüksiyon.
CU "Cubic " için
kısaltma.Metrik sistemde "Küp" ün kısaltması.
CUBE OUT Bir konteynerin hacminin
yasal ağırlık limitlerinin altında dolması.
CUBE FOOT 1,728 inç..büyüklüğündeki
hacim ölçüsü."Ayak Küp" olarak da bilinir.
CUSTOMHOUSE Gümrük Ofisi.
CUSTOMHOUSE BROKER Gümrük
komisyoncusu.Müşterisi adına gümrük işlemlerini gerçekleştirmek
için yetkili kılınan yasal aracı.
CUSTOMS Gümrük.
CUSTOMS BONDED WAREHOUSE Gümrüklü
antrepo.Gümrüklenecek malların konulmasına izin verilen depo alanı.
CUSTOM ENTRY Gümrük girişi.Tüm
ülkelerde ithalatçılardan ülke sınırı dahiline girişine izin verebilecekleri
mallar için bir beyanda bulunması ve ithal malın gümrük vergilerini
ödemesi istenir.İthalatçı gümrük beyanının taşıyıcının manifestosuyla
(özet beyan) aynı olması malın kanunlara uygun biçimde ithal edildiğini
gösterir.
CUSTOM INVOICE Gümrük faturası.Ticari
fatura,menşe şahadetnamesi ve kıymet sertifikasındaki tüm verileri
içeren form.Sadece birkaç ülkede istenir ve satıcının ticari faturası
işlevini görür.
CUSTOM OF THE PORT Liman Teamülü.Malın
gönderildiği ülke limanlarındaki taşıma masraflarını etkileyen
yerel kurallar ve pratikleri belirtir.
CUT-OFF TIME Tren veya geminin
kalkışından önce yüklerin terminale son teslim tarihi ve saati.
CWT 100 pound biriminde ağırlık
ölçüsü.
CY Bkz."Container Yard".
D
D&H "Dangerous &
Hazardeous" için kısaltma.Tehlikeli ve taşınması özen ve
dikkat isteyen kargo.
DAF "Delivered At Frontier"
için kısaltma.Varış yeri belirtilmek suretiyle sınırda teslim.Belirtilen
yerde malların gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış olarak sınırda,ancak
bitişik ülkenin gümrük sınırından önceki belirlenen yerde ve noktada
teslime hazır hale getirilmesiyle satıcının yükümlülüklerinin
sona ermesi anlamına gelmektedir.
D.O.T. "Department of
Transport" için kısaltma.ABD Ulaştırma (Taşımacılık) Bakanlığı.
DDC "Destination Delivery
Charge"için kısaltma.Varışta teslim masrafı.Konteyner büyüklüğüne
bağlı olarak birçok kargo tarifesine uygulanan masraftır.Bu masraf
tali masraf olarak temel deniz navlununa eklenir.Gemiden vinç
boşaltmaları,terminal içindeki ağır kamyon taşımaları ve terminal
operasyonları için kapı ücreti dahildir.
DDP "Delivered Duty Paid"
için kısaltma.Malların ithalatçı gümrük resmi ödenmiş olarak teslime
varış yeri belirtilmek suretiyle malların ithalatçı ülkede belirlenen
yerde hazır bulundurulmasıyla,satıcının teslim yükümlülüğünde
yerine getirilmiş olacağını ifade eder.Satıcı malların giriş işlemleri
tamamlanmış olarak tesliminde,gümrük resmi dahil olmak üzere vergiler
ve öteki ücretlendirmeleriyle birlikte bütün risk ve masrafları
üstlenir.EXW satıcı için en az sorumluluk ifade ederken,DDP en
fazlasını ifade eder.
DDU "Delivered Duty Unpaid"
için kısaltma.Gümrük resmi ödenmeden teslim malların ithalatçı
ülkede belirlenen yerde hazır bulundurulmasıyla,satıcının teslim
yükümlülüğünü yerine getirmiş olacağını ifade eder.Satıcı,buraya
kadar getirilirken malların masraf ve risklerinden (gümrük resmi,vergiler
ve diğer ödenebilir ithalat ücretleri dışında) sorumludur.Alıcı,oluşabilecek
herhangi artı masrafları ve gümrük çıkış işlemlerinde yetersizlikten
dolayı oluşacak riskleri üstlenir.
DEADWEIGHT Bir geminin kargo,kuru
ve likit yük toplam ton taşıma kapasitesini ifade eder.Geminin
deadweight kapasitesi yüklüyken "yük çizgisine "batıncaya
kadar aldığı su miktarından boşken aldığı su miktarının ton cinsinden
farkı olarak hesaplanır.
DEADWEIGHT CARGO Gemi yükleme
birimi.40 fit alana istiflenebilen kargonun ton ağırlığını ifade
eder.
DECONSOLIDATION POINT Dağınık
veya konteynere yerleştirilmemiş kargonun teslimat için yeniden
yüklendiği yer.
DEFICIT WEIGHT Eksik tonaj.Olması
gerekenden eksik ağırlık.
DELIVERY INSTRUCTIONS Teslim
talimatları.Belirtilen adresten malın alınıp dağıtım iskelesine
teslim talimatı.Genellikle bu tip talimatlar ihracatçı tarafından
kara taşımacılığı operatörüne veya kara taşımacılığını tümleyen
demiryolu taşıma operatörüne verilir."Shipping Deliver Order"
(Yükleme Teslim Talimatı) olarak da bilinir.
DEMDES "Demurrage/Despatch"
için kısaltma.Malın gemiden yüklemenin veya boşaltmasının öngörülenden
daha hızlı veya daha yavaş gerçekleştirilmesinde ödenen para.
DENSITY Yoğunluk.Beher metreküp
veya başka hacim birimi başına yük ağırlığı.
DEPOT,CONTAINER Konteyner
Deposu.Boş konteynerlerin alınıp bırakıldığı boş alan.
DEQ "Delivered Ex Quay,(Duty
Paid)" için kısaltma.Rıhtımda teslim.Varış limanı belirtilmelidir.Malların
gümrük giriş işlemleri tamamlanmış olarak,ismi geçen uygun rıhtımın
üzerindeki limanda,DDU'nun yerine getirilmesi manasına gelir.Satıcının
malların teslimine kadar olan gümrük resimlerini,vergilerini ve
diğer ücretleri de içeren tüm masraf ve riskleri taşıması gerekir.
DES "Delivered Ex Shıp"
için kısaltma.Gemide teslim.Varış limanı belirtilmek suretiyle
malları gümrük işlemleri tamamlanmadan,gemi üzerinde teslim yükümlülüğünü
yerine getirmesidir.Satıcı,belirlenmiş limana gelene kadar geçen
sürede mallara gelebilecek riskleri ve masrafları karşılamak zorundadır.
DESTINATION Varış yeri,istikamet,destinasyon.Taşıyıcının
malı alıcı veya acentesine teslim edeceği yer.
DETENTION 1.Verilen müsait
zaman dışına taşarak taşıyıcının ekipmanının gecikmesine sebep
olan gönderici veya alıcıya verilen para cezasıdır.Demurraj yüke,detention
ise ekipmana uygulanır. 2.Aracın ve yükün çeşitli nedenlerle devlet
tarafından alıkonulması.
DEVANNING Konteynerin yada
kargo vanının boşaltılması.
DF CAR "Damage-free Car"
için kısaltma.Hasara karşı özel ekipmana sahip yük vagonu.
DISCREPANCY LETTER OF CREDIT
İhtilaflı kredi mektubu/akreditif.Sunulan dökümanlar Kredi Mektubunun
gerekliliklerine uygun olmadığı taktirde "ihtilaflı"
olarak muamele görür.Bankalar ihtilaflı akreditiflerle muamele
gerçekleştiremezler.Durumu alıcı veya satıcıya bildirip talimat
beklerler.
DISPLACEMENT Geminin ağırlığı.Geminin
taşırdığı suyun metreküpünün deniz suyunun ortalama yoğunluğu
olan 1,025 ton/m.'e bölünmesiyle hesaplanır.
DIVERSION Transit halindeki
malın veya tüm geminin rotasındaki değişiklik.
DIVISION Taşıyıcının ortak
yüklemelerden elde edilen geliri bölüşme uygulaması.
DOCK Rıhtım.Kara taşımacılığında
bir endüstriyel bölge veya taşıyıcı terminalindeki yükleme ve
boşaltma platformu.
DOCK RECEIPT Rıhtım irsaliyesi.Malın
teslim alındığına dair belge.Çoğunlukla deniz konşimentosunun
hazırlanmasında kullanılır.
DOCUMENTS AGAINTS ACCEPTANCE (D/A)
Alıcının ödemeyi yapması halinde evrakın teslimine ilişkin bankaya
verdiği talimattır.
DOLLY Konteynerin ön tarafını
destekleyen tekerlek seti.Konteyner bir çekiciye bağlı olmadığı
zaman kullanılır.
DOOR TO DOOR Kapıdan kapıya
taşıma.Eşyanın göndericiden alıcıya kadar tüm taşıma işlemlerinin
gerçekleştirilmesi.Evden eve nakliye olarak da bilinir.
DRAFT Bir tarafın,(drawer-keşideci)
bir başka tarafı (drawee-muhatap) yazılı olarak gönderdiği,muhatabın
belirli bir tarihte belirli miktarda ödeme yapması yönünde koşulsuz
talimatıdır.
DRAFT,BANK Bir satıcının alıcıya
genellikle bir banka aracılığıyla gönderdiği çek,poliçe ya da
senet.
DRAFT,CLEAN Hiçbir evrakın
ekli olmadığı çek,poliçe yada senet.
DRAFT,DATE Kabul tarihine
bakılmadan belirli bir tarihte vadesi dolan çek,poliçe ya da senet.
DRAFT,DISCOUNTED Bir kredi
mektubu altındaki kabul edilmiş ve bir banka tarafından iskontolu
olarak satın alınmış vadeli çek,poliçe ya da senet.
DRAFT,SIGHT Talep edildiğinde
vesaik karşılığı ödenebilen çek,poliçe ya da senet.
DRAFT,TIME Vesaik karşılığında
veya kabulü rücuundan sonra belirli bir tarihte vadesi dolan çek,poliçe
ya da senet.
DRAWBAG Bir ithalat harcının
kısmi geri ödemesidir.Geri ödemeler genellikle yapılır çünkü mallar
harcın tahsil edildiği ülkeden yeniden ihraç edilir.
DRAWEE Muhatap.Bir draft'ı
düzenleyen kişi ya da firmadır.Bu nedenle ödemeyi alan taraftır.
DRAYAGE Ağır yük taşıtı ya
da kamyonla yapılan yerel taşımalar için alınan ücret."Cartage"
ile aynı anlamı taşımaktadır.
DRSF "Destination Rail
Freight Station" için kısaltma."Varış yeri demiryolu
yük taşıma istasyonu".
DRY CARGO Sıvı olmayan kargo.Genellikle
ısı kontrolü gerekmez.
DRY -BULK CONTAINER Kuru dökme
yük konteyneri.Küçük taneli,toz ve katı akışkan malları dökme
halinde taşımak için yapılmış konteyner.Özel bir şasi veya platforma
sahiptir.
DUMPING İndirim,fiyat kırma.Bir
malı bir ülkenin ortalama piyasa fiyatının altında ithal etmeye
çalışmaktır.Genellikle ihracatçı ülkenin sübvansiyonu vardır.
E
E.C.M.C.A. "Eastern Central
Motor Carriers Association" için kısaltma.ABD Doğu Yakası
Motorlu Taşıyıcılar Birliği.
E.W.I.B. "Eastern Weighing
and Inspection Bureau" için kısaltma.ABD Doğu Yakası Ağırlık
Ölçüm ve Muayene Merkezi.
EDGE PROTECTOR Kasa,koli,kutu
vb.taşıma kaplarında metal şeritlerin malın ambalajına zarar vermesini
engelleyen üçgen şeklinde koruyucu.
EDI "Electronic Data
Interface" için kısaltma.Elektronik Veri Değişimi (E.V.D.).Bilgisayar
sistemleri arasında ticari bilgi akışını güvenli biçimde sağlayan
veri değişim sistemi.
EDIFACT "United Nations
Electronic Data Interchange for Adminstration,Commerce and Transport"için
kısaltma.Yönetim,ticaret ve taşımacılık için elektronik bilgi
alışverişi standartlarını belirleyen kuruluş.Birleşmiş Milletler
tarafından desteklenmiş,geliştirilmiş,Türkiye Gümrüklerinde de
uygulanan ticari elektronik ileti sistemi.UN/EDİFACT olarak da
bilinmektedir.
ELEVATING Tahıl ürünlerinde
tahıl asansörleri ile taşınması hizmetine biçilen değer.
ELKINS ACT ABD Kongresi'nin
1903 yılında çıkardığı,yapılan muhasebe uygulamalarında belli
standartlar getiren ve yanlış uygulamalara ceza sistemi uygulayan
kanun.
EMBARGO Ambargo.Bir ülkenin
belirli bir ülkeden çıkan tüm mallara ya da menşeine bakmadan
belirli malın taşınmasına getirilen yasak.
EMINENT DOMAIN Kamulaştırma.Devletin
kamu yararına özel mülkiyete ait mallara makul bir tazminatla
el koyması.
EMPTY REPO Boş konteynerin
taşınması ve bu taşımaya ilişkin kontrat.
ENDORSEMENT Ciro.Çek/bono/konşimento
gibi kıymetli evrakın arkasına atılan imza.Ciro,kıymetli evraka
konu olan değerin hamiline devredildiğini gösterir.
ENTRY Giriş evrakları.İthal
edilen malın ülke içi pazarlara girişinden önce gümrük işlemlerinin
gerçekleştirilmesi için gümrük tarafından istenen belgeler.
EQUALIZATION Yükleyici ya
da alıcıya,kargoyu konşimento üzerinde belirlenen noktadan farklı
bir yerden teslim almak için verilen resmi izin.
EQUIPMENT INTERCHANGE RECEIPT (EIR) Ekipman
değişim belgesi.Konteynerin bir taşıyıcıdan diğerine veya bir
terminalden diğerine taşınması için istenen evrak.
ETA "Estimated Time of
Arrival" için kısaltma.Tahmini varış zamanı.
ETHYLENE Etilen.Birçok meyve
ve sebze tarafından salgılanan,olgunlaşmayı hızlandıran gaz.Bazı
ülkeler kullanımına sınırlamalar getirmektedir.
EX-"FROM" Satış
terimi olarak"Bir yerden"."Ex" ya da "From"
ibaresi malın çıkış noktasındaki satış değerini belirtir.Örn:"ex
Factory" malın fabrika çıkış fiyatını belirtir."Ex Dock"
ise malın çıkış limanındaki fiyatını ifade eder.
EX DEC "Shipper's Export
Declaration" anlamında bir terim.Göndericinin İhracat Beyannamesi.
EXCEPTION İstisnalar.Taşıyıcının
kendi terminalinde veya yükleme limanında malı teslim aldığında
görünür zarar veya kayıpları konşimento üzerine not etmesi.
EXIM BANK "Export-Import
Bank" için kısaltma.İthalat ve ihracatı teşvik etmek için
kurulan,ihracatçıya kredi garantisi ve verdiği ihracat kredilerine
geri ödeme sigortası sağlayan kamu bankası.
EXPIRY DATE Vade sonu.Kredi
mektubu,çek,bono,akreditif,tarife vb.için son geçerlilik tarihi.
EXPORT İhracat,Dışsatım.Belirli
bir ülkede üretilmiş,yeniden işlenmiş malların üçüncü ülkelere
satılması.
EXPORT DECLERATION İhracat
Beyannamesi.Malların yabancı sevkinden önce devlet tarafından
istenen belge.
EXPORT LICENCE İhracat izin
belgesi.Sahibine belirtilen malların,belirtilen yöne ihracatı
gerçekleşmesine izin veren belge.
EXPORT RATE Yerel limandan
yabancı ülkeye gönderilen yük için uygulanan fiyat.
EXW "Ex Works" için
kısaltma.İş yerinde teslim.Satıcı tarafından,satıcının kendi kuruluşunda
(fabrika,depo vb.)alıcı için malları hazır hale getirmesiyle satıcının
yükümlülüklerinin sona ermesi demektir.Aksi bir hüküm bulunmuyorsa
satıcı,malları alıcı tarafından sağlanan araca yüklemek ya da
gümrük çıkış işlemlerini yerine getirmek zorunda değildir.Malların
satıcının kuruluşundan alınarak istenilen yere götürülmesiyle
ilgili bütün masraf ve riskleri alıcıya aittir.Bu terim,satıcı
açısından asgari yükümlülük içeren bir nitelik taşır.
F
F.D.A. "Food and Drug
Administration" için kısaltma.ABD Gıda ve İlaç İdaresi.
FACTOR Faktör.Satış alacaklarını
hesaplamakta kullanılan oran.
FAF "Fuel Adjustement
Factor" için kısaltma.Bkz.BAF
FAK "Freight All Kinds"
için kısaltma.Genel kargo.Farklı alıcıların mallarının karma şekilde
bulunduğu tam yüklenmiş konteyneri ifade eder.
FALSE BILLING Yükleme evrakında
ağırlık veya navlunun yanlış beyan edilmesi.
FAS "Free Alongside Ship"
için kısaltma.Geminin Bordasında Teslim.Belirlenen yükleme limanında
malların gemi doğrultusunda rıhtım ya da mavnaya yerleştirilmesiyle
satıcının teslim yükümlülüğünün yerine getirildiği anlamına gelir.Bu
andan itibaren mallarla ilişkin herhangi bir kaybolma ya da hasar
ile tüm masraf ve riskler alıcı tarafından üstlenilir.
FCA "Free Carrier"
için kısaltma.Taşıyıcıya masrafsız.Malların ihracat işlemleri
tamamlanmış olarak alıcı tarafından belirtilen yerde,onun tarafından
belirtilen taşıyıcıya teslim edilmesiyle birlikte,satıcının yükümlülüğünün
de yerine getirilmiş olması anlamına gelir.Eğer alıcı tarafından
teslim için belirli bir nokta belirtilmemişse,bu durumda satıcı,daha
önce sınırları belirlenmemiş bir alan içinde veya yerde malları
taşıyıcıya devredeceği noktayı kendisi seçebilir.
FCL "Full Container Load"
için kısaltma.Tek bir müşteri tarafından doldurulan konteyner.
FD "Free Discharge"
için kısaltma.Serbest tahliye.
FEEDER SERVICE Uzak mesafelere
gidecek olan kargonun yerel limanlardan merkezi aktarma limanına
tahliyesi hizmeti.
FEEDER VESSEL Aktarma servisleri
için kullanılan küçük kapasiteli kısa mesafe gemileri.
FEU "Forty-Foot Equivalent
Units" için kısaltma.40 feet boyundaki konteyner standardı.20
feetlik konteyner TEU olarak adlandırılır.2 TEU 1 FEU'ya eşittir.
FIATA "Federastion International
des Associations de Trasitaires et Assimillés" için kısaltma.Uluslararası
Freight Forwarder Dernekleri Federasyonu.Merkezi Zürih'te bulunan,93
ulusal taşımacılık,freight forwarder,gümrük acenteleri ve lojistik
dernek ve federasyonun üye bulunduğu birlik.
FIFTH WHEEL Kamyonun çekicisini
şasiye bağlayan ve kilitleyen yarım daire şeklinde çelik parça.
FIO "Free In and Out"için
kısaltma.Gemiden ve gemiye yükleme ya da boşaltma için gereken
liman masraflarının maliyetlerin içinde olmadığını ifade eder."Liner
In and Out"un tersidir.
FIRKIN 1Varilin 1/4'üne eşit
hacim ölçü birimi.
FIXED COSTS Sabit maliyetler.faaliyete
bağlı olmayan masraflar.Taşımacılıkta terminal,depo,antrepo vb.kiraları,emlak
vergisi ve diğer sabit vergiler bu tür masraflardır.
FLAT CAR Tavanı ve duvarları
olmayan demiryolu vagonu.
FLAT RACK/FLAT BED CONTAINER
İçine yandan ve üstten mal yüklenebilen kenar ve duvarları olmayan
platform şeklindeki konteyner.
FMC (F.M.C.) "Federal
Maritime Commission" için kısaltma.ABD Ulusal Denizcilik
Komisyonu.
FOB "Free on Board"
için kısaltma.Gemide masrafsız.Belirtilen yükleme limanında teslim.Satıcının
malları belirtilen yükleme limanında,gemi bordasına teslimi ile
yükümlülüklerinin tamamlamış olduğunu ifade eder.Alıcı bu noktadan
itibaren malların kaybolma ve hasarı ile ilgili tüm masraf ve
riskleri üstlenir.FOB,satıcı tarafından ihraç çıkış işlemlerinin
yapılmasını gerektirir.
FOB FREIGHT ALLOWED FOB satış
şartlarına ek olarak alıcının malın çıkış noktasında gemi bordasına
kadar olan dahili taşımayı üstlenmesi.Bu satış türünde satıcı
dahili taşıma masrafını faturasından düşer.
FOB FREIGHT PREPAID FOB satış
şartlarında malın çıkış noktasından gemi bordasına kadar olan
dahili taşımayı satıcının üstlenmesi.FOB ibaresinin yanına dahili
taşıyıcının adı ilave edilir.
FOB NAMED POINT OF EXPORTATION FOB
satış şartlarında satıcının belirtilen noktaya kadar malı teslim
etme yükümlülüğünü ifade eder.
FOB VESSEL FOB satış şartlarında
satıcının gerçekten gemi bordasına kadar masrafların ve ihracat
dökümanlarını hazırlama yükümlülüğünü ifade eder.
FOR "Free on Rail"
için kısaltma."Demiryolunda teslim"i ifade eden kargo
satış terimi.
FORCE MAJEURE Zorunlu haller.Savaş,doğal
afet,deprem vb. gibi sözleşme taraflarının yükümlülüklerini yerine
getirmelerine engel denetimleri dışındaki olayları özetleyen ifade.
FORK LIFT Palet,kızak ve sandıkların
kaldırılıp indirilesi için kullanılan iş makinesi.
FOUL BILL OF LADING Taşıyıcı
tarafından malların hasarlı yüklendiğini gösteren konşimento."Clean
Bill of Lading"in karşıtı.
FOUR-WAY PALLET Dört taraftan
iş makinesinin çatallarına girebilecek şekilde dizayn edilmiş
olan palet.
FREE ASTRAY Kaybolmuş bir
malın bulunarak doğru destinasyona bedelsiz gönderilmesi.
FREE IN AND OUT (FIO) Geminin
yükleme ve boşaltma masraflarının kiracı veya yükleyici tarafından
ödenmesi durumu.
FREE PARTICULAR AVERAGE (FPA)
Sigortalayanın batma,yangın,çarpışma ve karaya oturma gibi haller
dışında kısmi ziyan veya hasarı ödememesi halini ifade eden bir
deniz sigorta terimi.
FREE OUT Geminin boşaltma
masraflarının kiracı tarafından ödenmesi durumu.
FREE PORT/FOREIGN TRADE ZONE
Liman Serbest Bölgesi.Gümrükten muaf malların elleçlendiği liman.
FREE TIME Serbest,ücretsiz
süre.Yükleme/boşaltma ekipmanlarının ücretsiz olarak kullanılabileceği
ilave zaman.
FREE TRADE ZONE Serbest Ticaret
Bölgesi.Bir ülkenin devleti tarafından yasaklanmamış malların
gümrükten muaf olarak girebileceği liman bölgesi.Bu bölgede mallar
yüklenebilir,depolanabilir,imal edilebilir ve yeniden ihraç edilebilir.
FREIGHT Navlun.Hem yük hem
de tük taşıma bedelini ifade eden terim.
FREIGHT BILL Navlun faturası.
FREIGHT FORWARDER Taşıma işleri
organizatörü.
FREIGHTERS Yük gemileri.Soğuk
hava depolu veya ambalajlı mal gemileri;konteyner,kısmi konteyner
taşıma gemileri ve mavna taşıyıcıları.
FTL "Full Truck Load"
için kısaltma.Tek başına yükleyici ve tek bir alıcı için yüklenen
kamyon.
FULL CONTAINERSHIP Kalıcı
konteyner hücreli veya diğer tip kargolar için boş alanı olmayacak
şekilde teçhizatlandırılmış gemilerdir.
G
GATEWAY Geçiş noktası.Taşımacılık
hatları arasında kargonun geçiş yaptığı nokta.
GATT "General Agreement
on Tariffs and Trade" için kısaltma.Ülkeler arasında ticaretin
kolaylaştırılması ve hacmin artırılması için çok taraflı imzalanan
uluslar arası anlaşma.GATT 1994 yılında yerini Dünya Ticaret Örgütüne
(WTO) bıraktı.
GBL "Government Bill
of Lading" için kısaltma.Devlet Konşimentosu.
GDSM "General Department
Store Merchandise" için kısaltma.Genellikle kitle üretimi
yapan firmaların mallarının dahil olduğu yükleri ifade eden terim.Bu
ifade genellikle hizmet sözleşmelerinde kullanılır.
GENERAL CARGO SHIP Karışık
yük gemileri.Ambalaj şilepleri;otomobil,canlı hayvan,palet ve
kereste taşıyıcıları bu kapsama girer.
GENERAL SET (GEN SET) Soğuk
hava tertibatlı (Reefer) konteynere monte edilen ve transit süresi
içersinde soğutmayı sağlayan portatif jeneratör.
GO-DOWN Uzakdoğu'da malların
depolanıp dağıtımının yapıldığı depoya verilen ad.
GOODSNECK Konteynerin traktöre
bağlanması için şasinin yükseltilmiş tarafı.
GRI "General Rate Increase"
için kısaltma.Genel fiyat artışı.Genellikle bir konferansa üye
deniz hat taşımacılarının genel taife üzerinde yaptığı zammı ifade
eder.
GROSS TONAGE (GT) Gemilerde
(0,2+0,02 Log 10V) şeklinde ampirik formülle yaklaşık olarak hesaplanan
brüt ağırlık (V=Geminin toplam hacmi).
GROSS WEIGHT Brüt ağırlık.Malların,paletlerin,konteynerin,paketlerin
ve vagonların toplam ağırlığı.
GROUPAGE Grupaj,konsolidasyon.Küçük
ambalajlardaki parsiyel yüklerin büyük taşıma kaplarına aktarılarak
birleştirilmesi servisi.
GVW "Gross Vehicle Weight"
için kısaltma.Brüt araç ağırlığı.
H
HARBOR MASTER Liman Kaptanı.Bir
limanda gemilerin yanaşma,manevra ve demirleme gibi işlerine nezaret
eden kişi.
HATCH Bir güverte ambar kapakları.Kargo
girişlerinin yapıldığı ambar ağzı.
HAZ MAT "Hazardeous Materials"
için kısaltma.Tehlikeli madde.
HEAVY LIFT CHARGE Bir geminin
normal yükleme ekipmanlarının taşıyamayacağı kadar ağır olan yüklerin
kaldırılması için alınan ücret.
HIGH-DENSITY COMPRESSION Metreküp
ağırlığı 14,5 kilogram olan standart bir pamuk balyasının kompresyonu.Genellikle
deniz yoluyla ihraç edilen pamuk yüklerinde kullanılır.
HITCHMENT Bağlama Hizmeti.Değişik
yerlerden gelen,bir göndericiden bir alıcıya tek bir konşimento
altında nakledilen malın parçalarını birleştirme hizmeti.
HOPPER BARGE Gemi yükleme
ve boşaltmalarında kullanılan dibi açılır büyük kova biçiminde
mavna.
HOUSE-TO-HOUSE Kapıdan kapıya
taşımanın diğer adı.
HOUSE TO PIER Kapıdan iskeleye.Taşıyıcı
gözetiminde taşıyıcı tarafından bir konteynere yüklenen kargo.Kargo
ihraç edildiğinde yabancı varış iskelesinde boşaltılır.
HUMPING Bir hareketli demiryolu
vagonunu bir katar oluşturmak amacıyla demiryolu sınıflandırma
alanında hareketsiz demiryolu vagonuyla birleştirme işlemi.Vagonlar
yer çekimi sayesinde bir kamburdan ya da tepecikten uygun raya
taşınır.
I
IATA "Internatıonal Air
Transport Organisation" için kısaltma.Uluslararası Hava Taşımacılığında
Yolcu ve Kargo Taşımacılığın tariflerini ve yetkilendirilmelerini
denetleyen örgüt.
I/A "Indepedent Action"
için kısaltma.Konferans üyelerinden birinin anlaşmanın genel oran
ve kurallarından yola çıkarak başka bir tarife veya kural yazma
hakkıdır.
I.C.C "Internatıonal
Chamber of Commerce" için kısaltma.Milletlerarası Ticaret
Odası.
I.E. "Immediate Exit"
için kısaltma.ABD Gümrüklerinde kullanılan,malların getirildiği
ve hemen ABD sınırları içerisinde taşınmadan ihracat edildiği
zaman gümrükleme acil çıkış formu.
I.M.C.O. "Internatıonal
Maritime Consultative Oraganization" için kısaltma.Uluslararası
Denizcilik Danışma Organizasyonu.Tüm ülkelerin katıldığı,tehlikeli
mallar,dökme yük ve genel denizcilik kuralları hakkında tavsiye
kararları alan forum.
I.M.D.G. CODE "Internatıonal
Maritime Dangerous Goods Code" için kısaltma.Uluslararası
Denizcilik Tehlikeli Maddeler Kodu (U.D.T.M. Kodu).IMO tarafından
yayınlanan ve tehlikeli maddelerin uluslar arası taşıma kurallarını
ve sınıflandırılmasını belirleyen kurallar.
I.S.O. "Internatıonal
Standarts Organization" için kısaltma.Uluslararası Standardizasyon
Organizasyonu.Donatımdan paketlemeye,etiketleme ve evrak tanzimine
kadar her türlü konuda uluslararası standart oluşturan kuruluş.
I.T. "Immediate Transport"
için kısaltma.Acil Taşımacılık.Taşıyıcı tarafından hazırlanan,taşıma
ABD liman girişinden itibaren başlayarak son varış yerindeki gümrükleme
işlemlerinin yapılmasında kullanılan belge.Taşıma son varış yerindeki
gümrükleme işlemlerini sona erdirir.Aynı zamanda Aktarma-Girişi
olarak adlandırılır.
IGLOO Hava taşımacılığında
kullanılan ve uçak gövdesi şeklinde konteyner.
IMAGE PROCESSING Görüntü işleme.Bir
şirketin belgelerinden elektronik fotoğraflar alması ve elektronik
ortamda bu fotoğrafların sistemli olarak depolanması sistemi.
IMMEDIATE EXPOTATION Acil
ihracat.Bir limana gelen yabancı malın aynı limandan gümrük vergisi
ödemeden ihraç edilmesini sağlayan kayıt.
IMPORT İthalat,dışalım.Yabancı
bir ülkede üretilmiş ürünün ülke gümrük sınırları içine satılmak
üzere alınması.
IMPORT LICENCE İthalat Ruhsatı.Bazı
devletlerce üstlenen ve düzenlenen malların ithalatı için gerekli
evrak,lisans.
IN BOND Gümrük vergisi ödenmeden,gümrük
kontrolü altında hareket eden kargo.
INBOND LOGISTICS Tedarik Lojistiği.Ana
konuları etkin güzergahın ve programın belirlenmesi,aksam parçalarının
teslim alışında zamanın programlanması,sevkıyat hareketlerinin
uydudan izlenmesi,teslim-alma noktalarında barkod doğrulaması,tedarikçi
koordinasyonu;malzeme yönetimi ve iade edilebilir konteyner kontrolü
olan lojistik yönetim alanı.
IN GATE Kapıda.Konteynerin
taşıyıcıdan tren istasyonunda ya da limanda indirildiği andaki
alım-satım ya da değişim işlemleri.
IN TRANSIT Transit halde.
INCENTIVE RATE Ayrıcalıklı
tarife.Yükleyici tarafından belirlenmiş hacimden daha fazla hacim
fiyat tarifesi.Normal hacmi aşan bölüm için sunulur.
INCOTERMS Milletlerarası Ticaret
Odası'nın (ICC) ticari satış terimleri için kullandığı kısaltmalar
kataloğu.Satıcı ve alıcının taşıma,sigorta ve sorumluluk masraflarının
hangi noktada el değiştirdiğini açıklayan dünyaca kabul görmüş
satış şekilleri.Bu terimler en son 2000 yılında gözden geçirilmiştir.
INDEMNITY BOND Güvence bonosu.Taşıyıcıya
bir zarar vermeden tutma sorumluluğunu üstlenen anlaşma.
INFOPARTNERING Bilgi ortaklığı.Perakendeciler,toptancılar
ve üreticilerin nerede paylaşımlı "eyleme çevrilebilir bilgi"ye
dayalı ortaklıklar geliştirebileceği ve gerçek-zamanlı iletişim
bağlantıları kurabileceğini gösteren etkin bir tüketici tepkisi
öğesi.
INDEPENDENT ACTION Konteyner
taşımacılığında belirli bir hatta bir taşıyıcının kartel dışına
çıkarak konferans dışı daha ucuz taşıma tarifesi uygulaması.
INDEPENDENT TARIFF Bağımsız
tarife.Anlaşmanın ya da konferans sisteminin bir parçası olmayan
her fiyat tarifesi.
INDUCEMENT Bir geminin önceden
belirtilen rotasında olmamasına karşılık daha sonra bu limanda
o geminin uğrama masraflarını karşılayacak miktarda yük çıkması
ve bu limanın gemi güzergahına dahil edilmesi.
INHERENT VICE Ürünün iç özelliklerini
belirten sigorta ve hukuk terimi.Bazı ürünler iç özelliklerinden
dolayı durdukları yerde yanabilir,bozulabilir ve diğer ürünlere
zarar verebilir.Sigorta poliçeleri bu ürünleri istisnai şartlara
bağlar.
INLAND CARRIER Ülke içi liman
ve noktalara taşıma organize eden taşıyıcı.Belirli olmayan limanlar
veya noktalar arası ithalat ya da ihracat trafiğini kontrol eden
taşımacı.
INSOURCING İç kaynak kullanımı.Outshurcing'in
tersidir.Kurum içinde gerçekleştirilen hizmet.
INSPECTION CERTIFICATE Gönderilmekte
olan malların kalitesini ve/veya sayısını onaylamakta olan firma
veya SGS ve Lloyd's gibi bağımsız kuruluşların verdiği sertifika.Bu
tip sertifika genellikle akreditif şartı olarak malların kalitesi
hakkında güvence için istenir.
INSTALLMENT SHIPMENTS Bütünleyici
yüklemeler.Bir akreditif şartları altında yükleme yapılmasıdır.Genellikle
müsaade edilen ve verilen zaman içerisinde yapılmalıdır.
INSULATED CONTAINER Yalıtılmış
konteyner.Duvarlarından,çatısından,tabanından ve kapısından açık
hava,ısı,basınç,nem vb. değişimlerinden korumak için izole edilmiş
konteyner.
INSULATED CONTAINER TANK Yalıtılmış
Tank Konteyner.Sıvı,gaz ve kimyevi madde taşımacılığında kullanılan
her türlü atmosfer olayından yalıtılmış tank biçiminde konteyner.
INSURANCE Sigorta.
INSURANCE ALL-RISK Muafiyet
sınırı olmayan veya en azda olan sigorta.bu tip sigortalar taşıyıcıya
transit sırasında meydana gelebilecek zararlara en geniş sigorta
miktarı vaat eder."All Risk" kavramı her şeyi kapsadığı
şeklinde yanlış yorumlanmamalıdır."All Risk" sigortalar
iyi incelenmeli ve savaş,sel,deprem gibi durumları kapsayıp kapsamadığı
sorulmalıdır.
INSURANCE,GENERAL AVERAGE
Genel Avarya Sigortası.Deniz taşımacılığında gemide kalan kargonun
güvenliği için kargonun bir kısmının bilinçli olarak zarara uğratılması.
INSURANCE LIQUIDATIONS Hasarlı
Ürün Avcıları.sevkıyat sırasında hasar gören ve sigorta şirketlerince
kayıp olarak nitelendirilen ürünleri satın alma konusunda uzmanlaşmış
tali piyasa şirketleri.
INSURANCE,PARTICULAR AVERAGE
Kişisel nakillerde tehlikelere karşı sigortalanmış mallardaki
kayıp için kullanılan deniz sigortası terimi.Kısmi ortalama alınabilir
ama bunun için zararın belirli bir yüzdeden fazla olması gerekir.Bu
oran yükün değerinin genellikle %3-%5'tir.
INSURANCE WITH AVERAGE CLAUSE
Eğer sigorta edilmiş kargoya olan zarar % 3'ü veya sigorta edilen
malın değerinin yarısını geçerse bu madde uygulanır.Eğer taşıma
aracı yanar,batar veya çarpışırsa tüm zarar ödenir.Deniz sigortasında
ortalama (avarage) kelimesi kısmi zarar ya da kısmi kayba denilir.
INTEGRATED LOGISTICS Bütünleşik
lojistik.Tüm tedarik zincirinin yönetim tarafından hammadde tedarikinden
mamul ürünün dağıtımına kadar sistem çapında görülmesidir.İşlevlerin
tek tek ayrı ayrı olarak yönetmekten ziyade tedarik zincirini
tek bir varlık olarak oluşturan tüm işlevlerin yönetilmesi gerekir.
INTEGRATED OPERATOR Bütünleşik
işletmeci.Yükün teslim alındığı andan teslim edildiği ana kadar
olan tüm hareket sürecini kontrol eden bir servis.Daha sıkı bir
programlama ve toplam kontrolün daha iyi bir hizmete götüreceği
düşüncesidir."Integrated Operators" daha çok kendi araçlarını
kullanırlar.
INTERCHANGE Aktarma yeri/istasyonu.Yükün
hatlar arasında bir taşıyıcıdan diğer bir taşıyıcıya aktarılması.
INTERCHANGE POINT Yükün bir
taşıyıcıdan diğer taşıyıcıya aktarıldığı yer.
INTERCOASTAL İki sahil arasındaki
deniz taşıma hizmeti.
INTERLINE FREIGHT Aktarmalı
yük.Çıkış noktasından varış yerine iki veya daha fazla ulaşım
hattı üzerinde giden yük.
INTERMEDIATE POINT İki taşıma
rotasının arasında bulunan nokta.
INTERMODAL Kargo konteynerinin
farklı taşımacılık modları (deniz-kara-tren-hava) arasında hareketi.
INTERMODAL TRANSPORTATION
Intermodal taşımacılık.Malları teslim etmek için birden fazla
taşıma moduna başvurulması.Römorkların-konteynerin demiryolu artı
en az bir başka taşıma şekli ile bu şekilde hareketi.
INTERPLANT LOGISTICS Tesis
içi lojistik.Üretim ve depo tesisleri içinde gerçekleştirilen
mini lojistik hareketleri ifade eder.
INTERSTATE COMMERCE ABD'de
Eyaletler arası Ticaret.İki veya daha fazla eyaletteki alıcılar
ve satıcılar arasındaki mal alışverişi.
INTERSTATE COMMERCE COMMISSION ABD'de
Eyaletler arası Ticaret Komisyonu.ABD Kongresi'nin eyaletler arası
ticaret yapan taşıyıcılar ile ilgili olarak kabul ettiği kanunları
uygulamakla görevli federal organ.Doğrudan kongreye karşı sorumludur.
INTRASTATE COMMERCE ABD'de
eyalet içi ticaret.Alıcı ile satıcı arasındaki tüm işlerin eyalet
içinde yürütülmesi.
IN-TRANSIT COMMERCE (I.T.)
Bir limana gelen yabancı malların diğer limana zabıt altında taşınmasına
izin veren vesika.Diğer limanda da ilk malların yerini alabilen
mallar geriye gönderilir.
INVENTORY Envanter.
INVENTORY COST Envanteri bulundurmanın
mali yükü.
INVENTORY TURNOVER Bir şirketin
herhangi bir ürününde yıllık olarak envanterini kaç kere çevirdiği
oranı.Şirketlerin envanter yönetimi başarısında en önemli kriterdir.
INVESTMENT RECOVERY Yatırımın
geri kazanılması.
INVOICE 1-Fatura. 2-Denizcilikte
alıcıya gönderilmiş malların sayısını,fiyatını,deniz işlemleri
vergilerini gösteren liste.
INWARD FOREIGN MANIFEST(IFM)
Manifesto.Yükün tipi ve miktarı konusunda tüm detayların belirtildiği
belge.Kargo kontrolünün ana kaynağıdır.Tüm dünya limanlarında
istenir.
IPI "Inland Point Intermodal"
için kısaltma.Taşıyıcıların yükleme evrakında kullandıkları liman
dışı kara noktalarına denir.
IRREGULAR Standart dışı,düzensiz.
IRREVOCABLE LETTER OF CREDIT
Gayrı Kabil-i Rücu Akreditif.Havale alan kimse tarafından tüm
terimler ve şartlar yerine getirilmişse,banka tarafından belirtilmiş
miktarda ödeme garantili akreditif.Bu tip akreditif satıcı ve
alıcının karşılıklı rızası olmadan geçersiz kılınamaz.
ISO 9000 ISO 9000 Standardı.Merkezi
Cenevre'de bulunan Uluslar arası Standartlar Örgütü ISO'nun derlemiş
olduğu bir dizi kalite güvence standardı.
ISO INTERNATIONAL STANDARTS ORGANIZATION
Uluslar arası Standartlar Örgütü. Bkz.ISO
ISSUING BANK Akreditifi açan,alıcının
bankası.Gerekli evraklar teslim edildiği anda bağlı tuttuğu ürün
bedelini satıcıya veya bankasına öder.
ISSUING CARRIER Taşıma evraklarını
çıkaran ya da tarife basan taşıyıcı.
J
JACKET Konserve kutusu ve
şişelerin etrafına konulan ahşap ya da fiber koruyucu.
JACOB'S LADDER Borda etmek
için kullanılan aracın yanından sarkan ip merdiven.
JETTISON Gemi tehlikede iken
kargo veya alet malzemelerin (jetsam) gemiden atılmasına denir.
JIT "Just in Time"
için kısaltma.Depolama maliyetini en düşük seviyeye getiren envanter
kontrol metodu.Metodun başarıya ulaşması için konteynerlerin depolama
alanına tam zamanında,ne erken ne de geç gelmesi gerekir.
JOINT RATE Birinci taşıma
noktasından diğerine kadar uygulanan fiyat.Bu ulaşım sistemleri
hatlar arasında anlaşılmış ve onaylanmış tek tarifedir.
K
KILOGRAM Kilogram.1000 gr.
veya 2.2046 pound eşitliğinde ağırlık birimi.
KING PIN Şasinin ön tarafına
çekiciyle bağlantıyı sağlayan parça.
KNOCKED DOWN (KD) Ekonomik
bir yükleme yapmak için yükün yeniden montajlanmak üzere parçalarına
ayrılması.
KNOWN LOSS Bilinen kayıp.Teslimat
anında veya öncesinde tespit edilen kayıp.
KT Kilo ton veya metrik ton.1000
kilo veya 2,204.6 pound
L
L/C "Letter of Credit"
için kısaltma.Akreditif,Kredi Mektubu.
LADEN Aracın veya geminin
bordasına yüklü halde.
LADING Yüklenen mal ve yük
içeriğini ifade eder.
LANDBRIDGE Köprü ülke taşıması.Bir
malın deniz yoluyla ikinci bir ülkenin kara veya demiryolu ile
taşınarak üçüncü ülkelere taşınması.Asya çıkışlı bir malın ABD'de
karada taşınıp deniz yoluyla Avrupa'ya aktarılmasında olduğu gibi.
LANDED COST Bir ürünün taşıma
maliyetleri de dahil,alıcıya toplam maliyeti.
LANDING CERTIFICATE Bazı ithalatçı
ülkenin konsoloslukları tarafından gümrüğe tabi mallar için ihraç
noktası veya yerinde düzenlenen sertifika.
LANDING GEAR Şasinin ön tarafında
çekiciden ayrıldığında dorseyi dengede tutmaya yarayan parça.
LASH "Lighter Aboard
Ship" için kısaltma.Malları kaldırmak boşaltmak için bir
vince sahip gemi.
LCL "Less than Container
Load" için kısaltma.Parsiyel yükleme yapılan konteyner.Birden
fazla yükleyici ve/veya birden fazla alıcısı olması gerekir.
LESS THA TRUCKLOAD Bkz. LCL
LETTER OF CREDIT (LC) Akreditif,kredi
mektubu.Malı ithal eden alıcı adına bir bankanın satıcıya belirli
şartları yerine getirmesi ve belirli belgelerin teslimi şartıyla
belirli miktarda ödeme yapması için verilen yetki.
LETTER OF CREDIT-REVOLVING
Yenilenen akreditif.Belli miktardaki dönülmez akreditif,belirlenen
bir vade sonunda aynı miktar için kendini yenilemektedir.
LETTER OF CREDIT-TRANSFERRABLE
Devredilebilir akreditif.Lehdarı ödeme yapacak olan bankadan,akreditifin
tamamını veya bir kısmını üçüncü bir şahsa devretmesini talep
edebileceği akreditif türüdür.
LETTER OF IMDEMNITY Tazminat
mektubu.Temiz bir konşimento (Clean Bill of Lading) elde etmek
için malların muayenesinde hasar ve zarar tespit edilmesine rağmen
bazen göndericinin imzalayıp taşıyıcıya verdiği belge.
LIGHTENING Geminin limana
yanaşabilmesi için demirliyken yükünün bir bölümünü boşaltıp hafiflemesi.
LINE HAUL Hat taşıması.Yerel
servisin dışında bir şehirden diğerine yapılan taşımalardır.
LINER Düzenli olarak belirli
limanlar arasında hat taşımacılığı yapan gemi.
LLOYD'S REGISTRY LLOYD Sicili.Gemilerin
tetkik ve sınıflandırılmasını yapan ve böylece sigortacıların
ve diğer ilgili kişilerin sigorta veya kullanıma sunulan gemilerin
kalite ve durumu hakkında bilgilendiren kurum.
LOCAL CARGO Yerel yük.Yerel
bölgede taşıyana teslim edilen veya taşıyandan nihai alıcıya teslim
eden yük.
LOGISTICS Lojistik.Müşteri
memnuniyetini sağlamak için üretimden tüketime kadar malların,hizmetlerin
ve ilgili bilgilerin etkin ve verimli akışını ve depolanmasını
sağlayan planlayan,uygulayan ve denetimi yapan tedarik zinciri
parçası.
LONG TON Büyük ton.2,204 pound.
LONGSHOREMAN Liman işçisi.Limanda
gemileri yüklemek ve boşaltmak üzere görevlendirilen kişi.
LOOSE Ambalajsız,paketlenmemiş
mal.
M
M.M.F.B. "Middlewest
Motor Freight Bureau" için kısaltma.ABD'de Orta Batı Kargo
Ofisi.
MALPRACTICE Yolsuzluk.Taşıyıcı
tarafından müşterilere cazip kargolar için iskonto ya da navlun
değer biçilen illegal düşük bedeller.Bu durumda düşük tarifeden
değer biçilen malzemenin içeriği bildirilmez.
MANDAMUS Özel işlemler yapılabilmesi
için mahkemeden gelen karar.
MANIFEST Manifesto.Taşıyıcı
ve acentesi tarafından hazırlanan detayların listesini gösteren
belgedir.Gemideki toplam kargonun özet detaylarıdır.Genellikle
gümrük amaçlı kullanılır.
MARINE INSURANCE Deniz sigortası.Deniz
riski sonucunda ortaya çıkabilecek kayıpları kapsamak üzere yapılan
akdi bir sigorta türüdür.Tekne,P&I,Kargo"Hamule"
vb.türleri vardır.
MARITIME Denizde ya da limanda
denizcilik mahkemesinin yetkisi ile yapılan denizcilik veya ticaret
işi.
MARKING Kargo paketlerinin
üzerine tanınmayı kolaylaştırmak için yerleştirilen numara,belge
veya diğer sembollerdir.Mark olarak da bilinir.
MARLINESPIKE İşaretlenmiş
metal çubuk.Kıyı halatının bağlanması için kullanılır.
MASTER INBOND Amerikan Gümrüğünün,EDI
BILGE sistemi olan AMS altında uyguladığı ve yabancı kargoların
Amerika'da elektronik raporlamasına olanak sağlayan program.
MATE'S RECEIPT (Eskiden) Kargonun
ikinci kaptan tarafından imza karşılığında alındığını gösteren
makbuz.Makbuza sahip olan konşimentoya ve değiştirme hakkına sahiptir.
MBM 1000 board feet.1 MBM
2,265 cm.ye eşittir.
MCFS "Master Container
Freight Station" için kısaltma.Ana konteyner kargo istasyonunun
kısaltmasıdır.Bkz.CFS.
MEASUREMENT CARGO Temel hacim
ölçülerinden hesaplanarak ücretlendirilen kargo.
MEASUREMENT TON 400 feet3
eşitliğinde hacim birimi.
MECHANICALLY VENTILATED CONTAINER
Havalandırmalı konteyner.
MOMERANDUM BILL OF LADING
Şehir içi konşimento.Konşimento sureti.
METER Metre.Yaklaşık 39,37
inç ve 100 cm. karşılık gelen uzunluk birimi.
METRIC TONE 2,204.6 pound
veya 1000 kg. eşiti ağırlık birimi.
MICROBRIDGE Kargonun çıkış
noktasından yüklenip,nihai olarak boşaltıldığı yere kadar deniz
taşımacısı tarafından sağlanan taşımadır.Bu esnada kargo ve navlun
taşıyıcının sorumluluğundadır.
MILE Mil.Kara mili yaklaşık
1609 m.,bir deniz mili ise yaklaşık 1852 m.dir.
MINI LANDBRIDGE Konteynerin
deniz yolu ile taşındıktan sonra demiryolu veya kamyon ile önceki
limana sevk edildiği kombine taşımacılık sistemi.
MINIMUM BILL OF LADING Konşimento
maddelerinden biri.En düşük fiyatın taşıyıcı tarafından uygulanmasını
belirtir.Bu fiyatlandırma her ton için güncel fiyat ve kesin miktarda
olabilir.
MINIMUM CHARGE Malın taşınması
için değer biçilen en düşük ücret.
MIXED CONTAINER LOAD Değişik
eşyaların konteynere tek yükleme içinde yüklenmesi.
MLB "Mini Landbridge"
için kısaltma.İlgili maddeye bakınız.
WODIFIED ATMOSPHERE Gaz karışımlarının
konteyner içinde normal atmosfer basıncına değiştirilmesi.
MT "Metric Ton"
için kısaltma.100 kg'ye eşit ağırlık birimi.
MULTIMODAL Kombine sistem.Konteynerin
deniz yolu ile taşındıktan sonra demiryolu veya kamyon ile önceki
limana sevk edilmesi.
MULTITANK CONTAINER İki ya
da daha fazla likit tank ihtiva eden konteyner.
N
N.C.I.T.D. "Natıonal
Committee on International Trade Documentation" için kısaltma.ABD
Uluslar arası Ticaret Belgelendirilmesi Ulusal Komitesi.
N.M.F.C. "Natıonal Motor
Freight Classification" için kısaltma.ABD'de Ulusal Kara
Kargo Sınıflandırması.
N.P.C.F.B. "North Pacıfıc
Coast Freight Bureau" için kısaltma.ABD Kuzey Pasifik Kıyısı
Kargo Ofisi.
NAUTICAL MILE Deniz mili.Yaklaşık
1852 metrelik deniz mesafe birimi.
NEC "Not Elsewhere Classified"
için kısaltma."Başka yerde sınıflandırılmış" anlamında
konşimento terimi.
NEGETIOABLE INSTRUMENTS Çek,senet,bono
veya konşimento gibi ciro edilebilir belgeler.
NES "Not Elsewhere Specified"
için kısaltma."Başka yerde belirtilmemiş" anlamında
konşimento terimi.
NESTED Yer ve hacimden tasarruf
sağlayan,bir malın diğeri içinde tamamen gömüleceği şekilde paketleme.
NET TARE WEIGHT Net dara ağırlığı.Taşıma
birimlerinin kendi ağırlığı.
NET TONNAGE (NT) Net tonaj.Geminin
sertifikasında yazan net ağırlığıdır.Bazı liman masrafları bu
ağırlık üzerinden hesap edilir.
NET WEIGHT Net ağırlık.Herhangi
bir paketleme olmadan malın özgül ağırlığıdır.
NEUTRAL BODY Üyelerinin deniz
konferansı kararlarına uyarak kendine özgü politika ile vergi
ihlallerini inceleyen ve taşıyıcı belgelerini kontrole almak için
kurulan örgüt.İhlaller üyelere rapor edilir ve önemli cezalar
verilir.
NO-SHOW Kargonun rezervasyonu
yapıldığı halde denize açılmadan vaktinde yetişememesi ve bu yüzden
yüklenmemesi.
NOI "Not Otherwise Indexed"
için kısaltma."Endekste gösterilmemiş" anlamında konşimento
terimi.
NOIBN "Not Otherwise
Indexed By Name" için kısaltma."Aksi belirtilmedikçe
isim tarafından gösterilmemiş" anlamında konşimento terimi.
NON-DUMPING CERTIFICATE Bazı
ülkeler tarafından gemi ve diğer ürünlerin ucuza satılmasını önlemek
için istenilen belge.
NON-VESSEL OPERATING COMMON CARRIER (NVOCC)
Başkasının gemisini kullanan ve kendi namına konşimento düzenleyen;deniz
taşıyıcısından yer alıp bunları ihracatçılara satan konsolidatör
firmalar,taşıma işleri komisyoncuları.NVOCC konşimento düzenler,tarif
yayınlar ve hatta fiziki taşımayı gerçekleştirmeden taşıma işlerini
organize ederler."Non-Vehicle Operation Common Carrier"
olarak da geçmektedir.
NOR "Notice of Readiness"
için kısaltma.Hazırlık mektubu.Geminin yüklenmeye hazır olduğuna
dair bildiri.
NOS "Not Otherwise Specified"
için kısaltma."Başka türlü belirtilmemiş" anlamında
konşimento terimi.
NOSE Burun.Vagon veya konteynerin
ön kısmı.
O
O.E.C.D. "Organization
of Economic Cooperation and Development" için kısaltma.Merkezi
Paris'te olan Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü".Dünyanın
en büyük gayri safi milli hasılaya sahip ülkelerinin oluşturduğu
örgüt.
O.P.I.C. "Overseas Private
Investment Corporation" için kısaltma.ABD'de Denizaşırı Özel
Yatırım Örgütü.
OCEAN BILL OF LADING (OCEAN B/L)
Deniz konşimentosu.İhracatçı ile taşıyıcı arasında taşıma sözleşmesidir.Taşıyıcının
malzemeyi aldığının kanıtıdır.Ciro edilebilir türden ise kargo
seyir halindeyken konşimento satılabilir,alınabilir veya takas
edilebilir.
ODS "Operating Differential
Subsidy " için kısaltma. ABD hükümeti tarafından taşıma firmalarına
verilen nakit teşvike verilen ad.
ON BOARD Konşimento üzerinde
kargonun gemiye yüklendiğini gösteren ifade.Akreditif şartları
gerektiğinde konşimentoda belirtilir.
ON DECK Gemide konşimento
üzerinde kargonun açık güverteye yüklendiğini gösteren ifade.
OPEN ACCOUNT Açık hesap.Malın
yabancı alıcıya ödeme garantisi olmaksızın yüklendiğini gösteren
ticari anlaşma.
OPEN INSURANCE POLICY Açık
sigorta poliçesi.Deniz Taşımacılığında bir ihracatçının belirli
bir vadede yapacağı taşımaların tümünü kapsayan sigorta.
OPEN TOP CONTAINER Yükleme
ve boşaltmanın üstten yapılabildiği,üzeri sökülebilir tavan kapağı
olan veya branda ile kaplı konteyner tipi.
OPERATING RATIO Taşıyıcının
net satışı ile masraflarının karşılaştırılması.Operasyon verimliliğini
ölçmede başvurulur.
OPTIMUM CUBE Konteyner yüklemesinde
erişilen en yüksek hacim.
ORDER-NOTIFY (O/N) Malın gümrükten
çekilmeden önce teslimini ifade eden konşimento terimi.Genellikle
akreditifli mallar için geçerlidir.
ORFS "Origin Rail Freight
Station" için kısaltma.Kargo treni çıkış istasyonu kısaltması.Malın
çıkış tren istasyonu.
ORIGIN Malın taşınmaya başladığı
çıkış yeri.
ORIGINAL BILL OF LADING (OBL)
Orijinal konşimento.Taşıyıcı sözleşmesinin tamamlanması için istenilen
imzalı evrak.Konşimentoyu düzenleyen taşıyıcı evrak üzerine "original"
ifadesi koymalıdır.
OS&D "Over,Short
or Damaged" için kısaltma.Yükleme esnasında malın,"fazla,eksi
veya hasarlı" bulunması halinde konşimento üzerine konan
ifade.
OUT GATE Konteynerin tren
veya gemi limanından ayrılışındaki işlemler.
OVERCHARGE Basılı tarifenin
üzerinden ücretlendirme.
OVERHEIGHT CARGO 8 feet'den
daha yüksek olan,dolayısıyla standart konteynere yüklenemeyen
kargo.
OWNERCODE (SCAC) "Standart
Carrier Abbreviation Code" için kısaltma.Bireysel adi taşıyıcıyı
tanımlar.
P
P&I "Protection and
Indemnity" için kısaltma.P&I sigortası,ortaya çıkacak
yük ve çevre hasarlarının miktarının reasürans şirketleri tarafından
karşılanamayacak kadar büyük miktarlarda olabildiği için gemi
sahibi firmaların bir araya gelerek kurdukları sigorta klüpleridir.Küçük
hacimli yerel taşımalar haricinde tüm uluslararası deniz taşımalarında
gemini P&I sigortası sahibi olması şartı bulunur.
PACKING LIST Taşınan mal kalemlerinin
tek tek birim/adet ve işaretlerinin belirtildiği ancak değerlerinin
yer almadığı liste.
PADAG "Please Authorize
Delivery Against Guarantee" için kısaltma."Lütfen garanti
karşılığında mal teslimini sağlayınız".Alıcının elinde orijinal
konşimentonun bulunmaması halinde ilgili acenteye talimat vermesi
için kullanılır.
PAIRED PORTS ABD'de uygulanan
bir gümrük programı.Belirlenmiş olan iki gümrük kapısından herhangi
birine giriş evrakları olmadan kargo kabulü yapılabilmesini sağlayan
elektronik sistem.
PAPER RAMP İki noktayı eşitlemekte
kullanılan demiryolu rampası.
PAPER RATE Herhangi bir yüke
uygulanmadığı için kağıt üzerinde kalmış taşıma ücreti.
PARCEL RECEIPT Bir taşıyıcının,tamamen
kurallara ve yasalara uygun olarak,minimum konşimento fiyatının
altında bir ücretle küçük paketleri taşıması halinde yük sahibine
konşimento yerine verdiği evraka verilen ad.
PARTIAL CONTAINERSHIP Kısmi
konteyner gemisi.Hem kalıcı konteyner hücreleri hem de parsiyel
yük için bölmeleri olan gemi.
PARTIAL SHIPMENTS Parsiyel
yükleme.
PARTICULAR AVERAGE Sigorta
ile ilgili bir terim.Prim hesaplamasında kullanılır.
PAYEE Belirli bir kıymetli
evrakta adına ödeme yapılacak kişi,alacaklı.Akreditifte alacaklı
çek/senet sahibi ya da bankası olabilir.
PER DIEM Günlük bazda sabitlenmiş
bir ücret için Latince kökenli terim.
PERILS OF THE SEA Denizyolu
taşımacılığında taşıyıcının yasal sorumluluğunun olmadığı riskler.
PHYTOSANITARY INSPECTION CERTIFICATE
Bitki Sağlık Sertifikası.Başka bir ülkeye ihraç edilecek bir ürün
için ve bu ülkenin talebi üzerine verilen ve tarım ürününün sağlık
açısından zararlı olmadığını herhangi bir hastalık taşımadığını
gösterir belge.
PICKUP Bir yüklemeye konu
olan kargonun yükleyicinin fabrika veya deposundan kamyon ile
teslim alınması.
PIER İskele,rıhtım.
PIER TO PIER Rıhtımdan rıhtıma
taşıma.
PIGGY PACKER Konteynerleri
demiryolu vagonlarına indirmeye/bindirmeye yarayan mobil vinç.
PIGGYBACK Kamyonun içinde
yüküyle birlikte demiryoluyla taşınmasına verilen ad."Rail
Pigs" de denir.
PLACE OF DELIVERY Teslim yeri.
POD "Port of Discharge"
veya "Port of Destination" için kısaltma.Boşaltma Limanı.
POINT OF ORIGIN Çıkış (orijin)
yeri.Kargonun yükleyiciden teslim alındığı nokta.
POL 1."Port of Loading"
için kısaltma.Yükleme limanı. 2."Petroleum Oil and Lubrications"
için kısaltma.Petrol ve diğer sıvı yakıtlar.
POMERENCE ACT ABD'de bir konşimentonun
düzenlenebileceği durumları gösteren kanun.
PORT OF DISCHARGE (BILL OF LADING)
Konşimentoda "Boşaltma Limanı" olarak gösterilen yer.
PORT OF ENTRY Kargonun boşaltıldığı
ve ithalatçı ülkeye giriş yaptığı gümrük noktası.
PORT OF EXIT Kargonun yüklendiği
ve ülkeden çıkış yaptığı gümrük noktası.
PRATIQUE CERTIFICATE İlgili
ülkenin sağlık bakanlığı yetkilileri veya bakanlık tarafından
bir geminin üzerindeki geçici karantinayı kaldırmak üzere verilen
evrak.Gemicilik jargonunda "pratika" diye geçer.
PRE COOLING Narenciye ve benzeri
bozulabilir yükler için uygulanan ve kargonun ani ısı değişimlerinden
dolayı bozulmasını engelleyen önceden soğutma yöntemi.
PREPAID (Ppd.) Yükleyicinin
taşıyıcının konşimentoyu serbest bırakmadan önce yaptığı ön ödemeler.
PRO FORMA INVOICE Proforma
fatura.Bir tedarikçi tarafından alıcıya gönderilen tüm satış şartları,yüklenecek
malın cinsi,miktarı ve değeri belirtilen fatura.
PRO RATE "Orantılı"
anlamına gelen Latince bir terim.Özellikle gemicilikte astarya
ve sürastarya hesaplarında müsaade edilen gün süresi aşıldığı
ve önce tamamlandığı taktirde fark süre hesabında tam gün değil,geçen
saat ve dakika oranı ile hesaplanacağını ifade eder.
PROJECT RATE Bir projeye ait
çeşitli malların taşınması için bir seferde verilen fiyat.Genellikle
inşaat projeleri için kullanılır.
PUBLISHING AGENT Ulaşım hatları
tarafından,tarife ve fiyatları veya düzenleme ve kuralları yayımlama
için yetki verilen kişi ya da kuruluş.
Q
QUARANTINE Karantina.Halkın
sağlığını korumak amacıyla giriş çıkışı izne bağlanan alan.Bir
gemi sağlık nedenleriyle karantinaya alınabilir ve belirli bir
bölgeden demir alması engellenir.Karantinaya alınan gemi üzerine
büyük "Q" harfi bulunan bir bayrak çekilir.
QUOTA Kota.Belirli bir süre
için ithal edilebilir mal miktarı.
QUOTATION Kotasyon.Bir malın
belirli koşullarda ve belirli fiyatta satma önerisi.
R
RAG TOP Üstü muşamba kaplı
açık konteyner.
RAIL DIVISION Demiryollarına
denizyolu taşıyıcısı tarafından ödenen taşıma ücreti.
RAIL GROUNDING Konteynerin
trenden tahliyesi.
RAMP Demiryolu rampası.Konteynerin
yüklenip boşaltıldığı demiryolu terminali.Eskiden bu işlem vagonların
yanaştığı demiryolu rampasında gerçekleştiği için bu isimle anılıyor.Bu
işlem günümüzde vinç ve diğer kaldırma/boşaltma araçlarıyla gerçekleştiriyor.
RAMP YO DOOR Rampadan müşterinin
istediği adrese taşıma.
RAMP TO RAMP Bir demiryolu
terminalinden diğerine taşıma.
RATE BASIS Fiyatlandırma esnasında,formüllerin
dahilindeki faktörler bütünü.
REASONABLENESS Taşıma ücretinde
makul olması prensibi.Milletlerarası Ticaret Odası ve hukuki mevzuata
göre taşıma ücreti taşıyıcıya trafik ve taşıma maliyetinin karşılayacak
ve taşıyıcıya makul bir kar bırakacak seviyede olmalıdır.
REBATE Fiyatların tarifelerin
altında haksız rekabet yaratacak seviyeye indirilmesi.
RECONSIGNEMENT Mallar transit
haldeyken konşimento üzerindeki alıcı veya varış limanını değiştirmek.Bkz.DIVERSION
RECOUSE Garantörlerden borç
ya da fatura için hak talep etme.
READ LABEL Alev alabilecek
tehlikeli maddelerin üzerine yapıştırılması gereken kırmızı etiket.
REFFER Soğutucu konteyner.
RELATED POINTS Bir grup nokta
için fiyatları aynı ya da gruba bağlı olan noktalar.
RELAY Sahibi aynı olan taşıma
araçları arasında konteyner nakli.
REMITTANCE Para havalesi.
RESTRICTED ARTICLES Sınıflandırılmış,belli
koşullar sağlanınca taşınabilir maddeler.
REVENUE TON (RT) Bir ton taşıma
başına elde edilen gelir.
REVERSE IPI ABD'nin iç kısımlarında
bir yere taşınacak konteynerin doğu limanlarına bırakılması.
RFQ "Request for quatation"
için kısaltma.Aktarma talebi.
RO/RO "Roll on/Roll of
Vessels"için kısaltma.Ro/Ro taşıması.Tekerlekli araçların
vinç olmadan gemiye binebildiği taşıma şekli.
ROLL Kargo için bir sonraki
gemide yeniden rezervasyon yapma.
ROLLING Geminin alabandadan
alabandaya hareketi.
ROLL-ON/ROLL-OF VESSELS Bkz.RO/RO.
RUNNING GEAR Konteyneri taşımak
için kullanılan tamamlayıcı alet.
RVNX "Released Value
Not Exceeding" için kısaltma.Taşınan mal bedelinin sınırlandırılması.
S
SANCTION Yaptırım.Bir hükümet
tarafından başka bir ülkeye karşı yapılan bir ambargo
SCAC CODE Bkz."Owner
Code".
SEA WAYBILL Deniz konşimentosu.Genellikle
şirketin kendi için yaptığı taşımalarda kullandığı malın gemi
bordasına yüklendiğini gösterir belge.
SEA-BEE VESSEL Asansörlü veya
kaldıraçlı gemi.Arka bölümünde su altında kalabilir ağır iş yüklü
hidrolik kaldıraç veya asansör kurulmuş açık deniz gemileri."See
Bee" mavnaları LASH mavnalarından daha büyüktür."Sea-Bee"
sistemleri çok uzun süre kullanılmaz.
SEA PROTEST Bkz.Captain Protest.
SEAWORTHINESS Sefer uygunluğu,denize
elverişlilik.Kullanılış maksadına göre bir geminin uygunluğu geminin
her yönden öngörülen sefer için uygun olması.
SED "Shipper's Export
Declaration" için kısaltma.ABD Ticaret Bakanlığı'nın düzenlediği
taşıtıcı İhracat deklarasyonu.
SERVICE 1-Hizmet,servis. 2-Belirli
bir yolculuk yapan ve belirli bir Pazar hizmeti veren gemi filosu.
SERVICE CONTRACT Hizmet sözleşmesi.Taşıtıcı/gönderici
ile taşıyıcı arasında yapılan sözleşme.Bu sözleşmede satıcı belirli
bir süre için taşıyıcıya kargo sağlamayı ya da navlun ödemeyi
taahhüt ederken,taşıyıcı ise belirli tarife karşılığı göndericiye
belirli servis kalitesi,yük yeri ve seyir süresi garantisi vb.
güvenceler sunar.Sözleşmede ayrıca tarafların yükümlülüklerini
yerine getirmemeleri halinde başvurulacak yaptırımlar da yer alır.
SHEX "Sunday and Holidays
Excluded" için kısaltma.Pazar ve tatil günleri hariç.
SHINC "Sunday and Holidays
Included" için kısaltma.Pazar ve tatil günleri dahil.
SHIP CHANDLER Gemi malzemecisi.Gemiler
için teçhizat ve araç gereç satan kişi ya da şirket.
SHIP DEMURRAGE Gemi ardiye
ücreti.Demuraj/İstarya ücreti.Bir yük geminin geciktiği için taahhüt
edilen bir sürenin aşılmasıyla ödenilen bedel.
SHIPMENT Yük.Br göndericinin
bir alıcıya bir seferde gönderdiği,konşimento üzerinde belirtilen
kargonun tamamı.
SHIPPER Taşıtıcı/gönderici/konsinye.Taşınan
malın sahibi veya acentesi.
SHIPPERS ASSOCIATION Taşıyıcılar
birliği veya taşımacılık derneği.Taşıyıcıların menfaatlerini temsil
eden kar gütmeyen birlik.
SHIPPERS INSTRUCTIONS Taşıtıcı
talimatları.Taşıtıcısının veya acentesinin taşıyıcıya gönderdiği
malın taşınması,teslimi,konşimento biçimi vb. konulardaki talimatlar.
SHIPPER'S LETTER OF INSTRUCTION FOR ISSUING
AN AIR WAYBIL Taşıyıcı veya freight forwarder acentesinin
taşıtıcı namına hava konşimentosu düzenleyebilmesi ve imzalaması
için yetki istediği evrak.
SHIPPER'S LOAD&COUNT (SL&C)
Taşıtıcı Yüklemesi ve Sayımı.Taşıtıcı tarafından yüklenen ve onaylanan
ve taşıyıcılar tarafından kontrol ve tasdik edilmemiş sevkıyat.Yükleme
ve adet sayım bilgileri mal sahibinin sorumluluğundadır.
SHIPPING ORDER Taşıyıcı talimatı.Taşıyıcının
taşıyıcıya malın gönderilmesine ilişkin emri.Genellikle konşimentonun
üçüncü nüshasıdır.
SHIP'S BELL Kampana.Gemide
zaman ölçer.Bir çan sesi her bir yarım saat içindir.12:30'da bir
çan,1:00 de iki,1:30'da üç çan ve böylece 4:00 kadar sekiz çan
çalar.4:30'da çerim bir çanla yeniden başlar.
SHORE Destek payandası.Batmayı
veya eğilmeyi önlemek için bir şeyin karşısına veya altına bir
direk veya destek yerleştirmek.
SHORT TON 2000 pound veya
2000 libre.Amerikan tonu olarak da bilinir.
SHIP'S MANIFEST Gemi özet
beyanı/Manifestosu.Belirli bir seferdeki yüklerin detaylarının
yer aldığı liste.
SHRINK WRAP Koruyucu ambalaj.Birkaç
ünite etrafında bir zarf içinde ısı işleminden geçirilmiş ve sıkıştırılmış
polietilen veya benzer malzeme.Palet üzerindeki yükleri korur.
SIDE LOADER Yanal yükleyici.Konteyneri
kaldırmak için bir köşesinden kaldırma aparatı yerleştirilmiş
bir kaldırma tamponudur.
SIDE DOOR CONTAINER Yanal
kapalı konteyner.Bir arka kapı ve minimum bir kenar kapıyla donatılmış
bir konteyner.
SIGHT DRAFT Muhatabın/alıcının
başvurusuyla ödenebilen çek,senet gibi kıymetli evrak.
SKIDS Kızak,kalastra.Kutuların
altına yerleştirilen veya paketleri daha yükseğe kaldırmak için
forkliftlerin veya diğer kaldırma ekipmanlarının kolayca erişmelerini
sağlamak için yapılmış takozlar,seri paralel kızaklar.
SLEEPERS Demiryolunda taşınan
içeriği raporlarda yer almamış yüklü konteyner.
SPINE CAR Özel konteyner elleçleme
aracı,staker.Mafsallı 5 platformlu otoray taşıt."Stack car"ın
kullanılmasının yükseklik ve ağırlık limitinin sınırlandığı yerlerde
kullanılır.
SPOTTING Konteynerin yüklenip
boşaltılacağı yere yerleştirilmesi.
STABILITY 1-İstikrar. 2-Bir
gemiyi alabora olduğunda yükseğe kaldıran veya yukarıya döndüren
kuvvet.En alt kaldırma ağırlığı stabiliteyi artırır.Bir gemi yüksek
stabilitede serttir,düşük stabilitede yumuşaktır.
STACK CAR Konteyner elleçleme
aracı,staker.Mafsallı,5 platformlu,konteynerlere çift destek sağlayan
otoray taşıtıdır.
STACKTRAIN Raylı konteyner
elleçleme aracı,staker.
STANDART INDUSTRIAL CLASSIFICATION
Amerikan hükümeti tarafından kullanılan ürünlerin ve hizmetlerin
açıklandığı bir standart sayısal koddur.
STANDART INDUSTRIAL TRADE CLASSIFICATION
Birleşmiş Milletler tarafından uluslar arası ticarette kullanılan
malların sınıflandırılması için geliştirilen bir standart sayısal
kod.
STARBOARD Gemide sancak tarafı.
STATUE OF LIMITATION Zaman
aşım süresi.(Bir taşıma sözleşmesi hakkında) İddialar için mahkemeye
başvurma hakkının dolduğu süre.
STC "Said to Contain"
için kısaltma.Ambalaj için kısaltma.Ambalaj içinde gönderici tarafından
bulunduğu beyan edilen mal için taşıyıcı tarafından konşimentoya
konulan not.
STCC "Standart Transportation
Commodity Code" için kısaltma.Mal cinsine göre "Standart
Nakliye Kodu."
STEAMSHIP CONFERENCE Gemi
Operatörleri Konferansı.Gemi işletmecilerinin taşıma tarifelerini
oluşturmak için oluşturdukları kartel.
STEAMSHIP GUARANTEE Gemi teminatı.Bir
banka vasıtasıyla taşıyıcılara çıkartılan bir tazminat;herhangi
bir kayba karşı veya alınan bir partide malların kurtarılmasından
kaynaklanan zararların artmasına karşı taşıyıcılar korur.
STERN Geminin arkası.Başın
karşıtı.
STEVEDORE Limanlarda yükleme
boşaltma işlemlerini yürüten özel firmalar ve onun işçileri.
STORE-DOOR PICK-UP DELIVERY
Depodan son kullanıcıya hızlı teslim.Taşıyıcının göndericiden
malı teslim alıp nihai tüketim noktasına tüm taşıma hizmetlerini
sunması.
STRAIGHT BILL OF LADING Nama
yazılı konşimento.Ciro edilemeyen konşimentolara verilen ad.Emre
yazılı olan doğrudan konsiye/adına çıkarılan ve böylece başka
taraflarca kullanılmayan konşimento.Üzerine "Non-Negociable"
(ciro edilemez) kaşesi veya yazısı konulabilir.
STRADDLE CARRIER Konteyner
taşıma,yükleme ve boşaltmalarda kullanılan tekerlekli büyük kamyon.
STRIPPING Konteynerden yük
boşaltmak.Bkz.Devanning
STUFFING Konteyneri yüklemek.
STW "Said to Weight"için
kısaltma.Taşıtıcının ağırlık beyanını kontrol etmeyen taşıyıcı
tarafından konşimentoya konulan not.
SUBROGATE Birinin yerine geçme,diğerinin
yerine koymak anlamında sigorta deyimi.Örneğin,deniz sigortasında
tazminatı ödeyen sigortacının parayı ödeyen sigortacının haklarını
kazanması.
SUFFERANCE WHARF Gümrük iskelesi.Gümrüğe
tabi malların çıkarıldığı yer.Müşteri yetkisi ve iştiraklanmış
bir iskeledir.Gümrük yetkililerinin hazır bulunduğu ve gümrük
yetkililerince onaylanan iskele.
SUPPLY CHAIN Tedarik zinciri.Hammadde
tedarikinden,imalat ve üretime oradan nihai tüketime kadar tüm
aktiviteleri kapsayan lojistik yönetimi sistemi."Just in
Time" (tam zamanında) bir tedarik zinciri yönetimi örneğidir.
SURCHARGE Tarifenin üzerinde
veya ekstra ödemeler.
SURTAX Ek vergi.
T
T&E "Tranportation
and Exportation" için kısaltma.Taşımacılık ve ihracat.Malın
liman girişinden çıkışına kadar olan kargo hareketlerini kontrol
eden gümrük formu.
TAIL Kuyruk.Konteynerin veya
römorkun arka tarafı.Burun ya da ön tarafın zıt tarafı.
TANKERS Tanker.Ham petrol
ve petrol ürünleri;kimyasal,sıvılaştırılmış gaz (LNG,LPG,şarap,pekmez
ve benzer ürün tankerleri gibi,sıvı kargo taşımak için tanklarla
donatılmış gemilerdir.
TARE WEIGHT Dara ağırlığı.Vagon
veya konteyner taşımacılığında,vagonun veya konteynerin boş ağırlığı.
TARIFF Tarife.Taşımacı şirketlerin
uyguladıkları fiyat teklifleri,kurallar.
TBN "To Be Nominated"
için kısaltma.Henüz geminin veya diğer taşıma aracının isminin
ya da kodunun bilinmediği zaman konşimentoya konulan not.
TELEX Teleks.İletilerin diğer
şirketlere ulaştırılması için kullanılır.Faks veya internet bu
sistemin çoğu yerde yerini almıştır.Ancak uluslar arası ticarette
halen mahkemede tek geçerli yazılı haberleşme yöntemidir.
TEMPERATURE RECORDER Isı kayıt
cihazı.Kargo yoldayken konteynerdeki ısıyı kaydeden cihaz.
TENDER Fiyat teklifi.Eşya
taşımacılığı,araç parkı veya konteyner yükleme boşaltma için fiyat
teklifi.
TENOR Çekte öngörülen ödemedeki
tarih ve vade.
TERMINAL Gemi,tren,kamyon
veya uçağa yüklenecek konteynerlerin hazırlanması veya bu araçlardan
indirilecek konteynerin derhal istiflenmesi için tahsis edilmiş
alan.
TERMINAL CHARGE Terminal ücreti.Taşıyıcıların
terminal alanlarındaki hizmetler için uygulanan fiyat.
TERMS OF SALE Satış terimleri.Milletlerarası
Ticaret Odası'nın en son 2000 yılında belirlediği taşımada alıcı
ve satıcının sorumlulukların belirten kargo satış terimleri.Bunlar
EXW,FCA,FAS,CFR,CIF,CPKT,CIP,DAF,DES,DEA,DDU ve DDF'dir.
TEU "Twenty Foot Equivalent
Unit" için kısaltma.20 Feet'lik konteyner.
TROUGH RATE Tek fiyat.Çıkış
noktasından nihai varış noktasına kadar ki toplam fiyat.
TROUGHPUT CHARGE Konteyner
indirme/bindirme ücreti.Konteynerin,konteyner alanına veya gemiye
taşınmasındaki ücretlendirme.
TIME CHARTER Kontrat süresi.Gemi
sahibi ve kiracı arasındaki kira kontratı.Kira kontratının süresi
yıllara göre ya da yapılan gemi yolculuğuna göre olabilir.
TIME DRAFT Çek vadesi.Vadesi
gelmiş çek ya da belirlenmiş süreyi aşmış zaman.
TIR "Transport International
par la Route" için kısaltma.Uluslararası Karayolu Taşımacılık
Anlaşması.Amerika ve Avrupa hükümetleri arasında yapılan uluslar
arası karayolu taşımacılığı anlaşması.Mühürlenmiş konteynerlerin
TIR karneleri göstererek milli sınırları geçmesini sağlar.
TL "Trailer Load"
için kısaltma.Dolu kamyon yükü.
TOFC "Trailer on Flat
Car" için kısaltma.Bindirmeli taşıma.Açık yük vagonu üzerinde
römork şeklinde taşıma."Piggyback" olarak da bilinir.
TON_MILE Mil başına taşınan
yükün ton ağırlığı.Taşımacılıkta gelir ve giderleri karşılaştırmada
kullanılır.1 ton yükün 1 mil taşınmasındaki getiri.
TONNAGE Tonaj.100 feet3 ölçüsündeki
hacim birimi.
TOP AIR DELIVERY Konteynerdeki
hava sirkülasyonu tipi.Hava sirkülasyon ünitesinde,havanın konteynerdeki
en dip kısma kadar,evaparator aracılığıyla filtre edilerek oluklardan
konteynerin en üst kısmına kadar ulaştırılmasıdır.Bu tarz akım
özel yöntemler içerir.
TOWAGE Yedek gemi tarifesi.Yedeğe
çekilen gemilere uygulanan ücret tarifesi.
TRACTOR Çekici,traktör.Bir
ya da birden çok römorku çeken karayolu aracı.
TRADE ACCEPTANCE Ödeme vadesi
kabulü.Alıcı tarafından kabul edilen ödeme zaman veya gün vadesi.
TRAFFIC Trafik.Nakil hattı
üzerinde taşınan insanlar veya mallar.
TRAMP LINE Düzensiz hat.Deniz
taşıma şirketleri,gemilerini düzgün ve periyodik rotalarda kullanmaz.Nerede
yüklenecek kargo varsa gemilerinin oraya yönlendirir.
TRANSPORT Taşıma,nakliyat.Yükün
bir yerden bir yere nakli.
TRANSPORTATION & EXIT (T&E)
Yabancı malların taşınması için bir limana ulaşması ve aynı ülke
üzerinde başka bir limana gümrük vergisi ödemeden ihracı.
TRANSSHIP Aktarma.Malların
bir nakil hattından diğer bir hatta transfer edilmesi veya bir
gemiden diğer bir gemiye nakledilmesi.
TRANSSHIPMENT PORT Aktarma
limanı.Yükün bir taşıyıcıdan başka bir taşıyıcıya aktarıldığı
yer.
TRUST RECEIPT Bankanın himayesi
altındaki malların alıcıya devretmesi,kendi himayesinden çıkarması.
TURNAROUND Bekleme süresi.Deniz
ulaşımında,geminin limana ulaşması ve ayrılması arasındaki zaman.
TWIST-LOCK Kilit.Konteynerleri
güvenli bir şasi üzerine oturtmak için kullanılan dört adet kıvrılabilen
süngü şeklindeki aparat.
TWO-WAY PALLET Çift yönlü
palet.Çatallı forkliftlerin sadece iki yanından kavrayabileceği
şekilde dizayn edilmiş palet.
U
U.S.CONSULAR INVOICE ABD Konsolosluk
belgesi.Amerika'ya ithal edilmiş mallara gereken konsoloslukla
ilgili belge.
UCP "Unıform Customs
and Practice for Dokumentary Credits" için kısaltma.Milletlerarası
Ticaret Odası tarafından yayınlanan,uluslar arası ticaret için
en sık kullanılan ödeme standardı.Akreditif ödemeleri gibi,taşımacılık
ve bankacılık alanındaki yeni değişimleri güncelleyen yayın.
UFC "Uniform Freight
Classifications" için kısaltma.Taşımacılık standartları.
ULLAGE Aleç.Konteynerin tam
dolu olmadığında mevcut olan boş yer.Boş alan,içi sıvı dolu olan
varil veya tanklarla doldurulamayacak alan.
UNCLAIMED FREIGHT Alıcısı
tarafından istenmeyen,soruşturulmayan veya teslim alınmayan yük.
UNDERCHARGE Gerçek tutarından
daha az ücretlendirmek.
UNIT LOAD Birim yük.Paletlere,sandıklara
yüklenen,taşınmaya hazır paketler,yükler.
UNIT TRAIN Gidileceği yönü
belirlenmiş ya da rotada yapılan değişikliklerde kullanılmak üzere
belirlenmiş yaklaşık 100 adet vagon.
UNITZATION Konsolidasyon.Palet
gibi,birden fazla yükü toparlayıp tek parça haline getirmek.
UNLOADING Boşaltmak.Gemideki
malları indirmek.
V
VALIDATED EXPORT LICENCE ABD'de
"İhracat İzin Belgesi".
VALIDATION Konşimentoyu onaylamak.Konşimentonun
doğruluğunu kanıtlamak,belgelemek.
VANNING Malın konteynere istiflenmesi.
VARIABLE COST Değişken maliyetler.Fiyatların
kısa zaman içinde yapılan faaliyetlere göre değişmesi.Örneğin
kargoyu ülke sınırları içinde tren veya kamyonla ulaştırmayı içeren
fiyatlar,bazı limanlardaki yapılan işler ve kısa süre için kiralanan
teçhizatların masraflarındaki değişiklikler.
VENTILATED MANIFEST Gemi manifestosu.Uluslararası
taşıyıcı,geminin hem ayrıldığı hem de vardığı limanda mürettebatın
ve içerdiği malların hakkında bilgi vermek zorundadır.Gemi gümrük
beyannamesi konşimento numarası ile birlikte her yükleme ile ilgili
çeşitli detaylar içerir.
VESSEL SUPPLIES FOR IMMEDIATE EXPORTATION
Malların gemiye,uçağa v.b.tek bir limandan,merkezden yüklenmesini
ihracatında aynı limandan veya merkezden yapılmasını sağlayan
gemi.
VIZ "İsmen" anlamında
Latince bir kısaltma.Ürünleri gümrük vergilerinde açık bir şekilde
belirtmekte kullanılır.
W
WAR RISK (Sigortacılıkta)
Savaş Riski.Herhangi bir savaş durumunda mallarda olabilecek kayıpların
sigortalanması.
WAREHOUSE Depo.Yüklerin kabul
edildiği,konsolidasyonun yapıldığı,sevk edildiği ve stoklandığı
alan.
WAREHOUSE ENTRY Depo giriş
belgesi.Depoya yerleştirilen ithal edilmiş malları tanımlamaya
yarayan belge.Görevi,mallar depodayken değil,dağıtım için depodan
çıkartıldığında ve tüketilmeye başlandığı zaman vergilerini toplamaktır.
WAREHOUSE WITHDRAWAL FOR TRANSPORTATION
(WDT) Gümrük antreposundaki ticari malların,yerine
yeni gelen başka malların bir limandan diğer bir limana taşınması.
WAREHOUSE WITHDRAWAL FOR TRANSPORTATION
EXPORTATION Gümrük antreposundaki malların,bir limandan
ihracat için başka bir limana ABD üzerinden vergi ödemeden taşınması.
WAREHOUSE WITHDRAWAL FOR TRANSPORTATION
IMMADIATE EXPORTATION (WDEX) Gümrük antreposundaki
malların,doğrudan vergi ödemeden ihraç edilmesinin sağlanması.
WAREHOUSING Depolama.
WAYBILL (WB) Taşıma senedi,konşimento.Deniz
taşımacılığında,taşımacılık hattı tarafından hazırlanan,harekete
başlangıç noktasını,gidilecek yeri,rotayı,malı göndereni,alıcıyı,gemilerin
tasvirini ve ulaştırma servisine uygulanan ücret miktarını gösteren
bir belge.Bu belge beraber veya posta yoluyla acenteye gönderilir.
WEIGHT AND MESUREMENT Navlunun
ağırlığına ve hacme göre hesaplanması. Ölçü tonu;40 feet3 yada
1 m3. Net ton ve eksik ton=2000 Ibs Grosston/longton=2,249 Ibs.
Metrik ton,kilo ton=2204,3 Ibs. Metreküp=35,314 fit küp.
Y
YARD Sınıflandırma,muayene
ve depolama alanı.
YORK ANTWERP RULES OF 1974
1994'te son değişiklikleri yapılan,özellikle avaryaya konşimento
veya C/P hükümlerine görene şekilde hesaplanacağına ilişkin kurallar
bütünü.Tarafların anlaşması ile bu kurallar uygulamaya alınmış
olup uluslar arası bir zorlayıcılığı yoktur.
Z
ZULU TIME Greenwich'e saat
ayarı.
|